Doneer

Help mij mijn website in de lucht te houden 18934

×

Eénmalig

Maandelijks

Jaarlijks

Selecteer bedrag

€ 5

€ 10

€ 25

€ 50

Anders

€

Minimum amount €5

Moet tussen 1 en 30 karakters zijn.

Moet tussen 1 en 30 karakters zijn.

Voer je emailadres is.

Doneer Anoniem

Doneer

Door te doneren ga je akkoord met onze Algemene voorwaarden

Ondersteund door

Deze generatie op naam of nummer doorzoeken? Druk op ⌘cmd+f of ctrl+f! (werkt met browser Google Chrome)

64 & B124 Johannes (Jan) Bernaards. Geboren op 5 februari 1815 te Kruisland (West-Brabant).^{1162,1163,1225,2784} Overleed op 19 april 1891 te Heerle (West-Brabant), hij werd 76.^{1163,2742,1164} Begraven op 22 april 1891 achter de Sint-Gertrudiskerk te Heerle (West-Brabant).^{2786 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was dienstplichtig soldaat met trekkingsnummer veertien in ’t eerste bataillon jagers, landbouwersknecht (periode 1840-1850) en arbeider (1845, 1848, 1849-1859, rond 1880, periode 1880-1890, rond 1890, 1891). – Hij werd geboren om vier uur ‘s nachts, de aangifte werd gedaan door zijn vader, landbouwer, 39, getuigen waren Gerrit van de Lient, 63, voerman en Frans Jobels, 46, schippersknecht, beiden woonachtig in de gemeente Steenbergen. – Zou in 1816 te Halsteren geboren zijn. – Hij had bij zijn inschrijving voor de nationale militie een rond aangezicht, was niet geletterd, had bruine ogen, een ronde kin, een gewone mond en gewone neus, bruin haar, een plat voorhoofd, bruine wenkbrauwen en was 160,1 cm lang. – Werd vermeld in het bevolkingsregisters 3676 en 3681 van Wouw, die waarschijnlijk de periode 1880-1890 en 1890-1910 beslaan. – Zij kregen een levenloos kind te Halsteren op 20 februari 1853 en 12 september 1854. – Overleed om één uur ‘s nachts. In de overlijdensakte staat Wouw vermeld als plaats van overlijden, maar ik ga uit van een overlijden in hun huis op de Herelsche Heide, gemeente Wouw. De aangifte werd gedaan door Petrus Bernardus Bernaards, 45, jachtopziener, zoon, woonachtig te Bergen op Zoom en door Christiaan Gommeren, 36, veldwachter, geen bloedverwant, woonachtig in de gemeente Wouw.^{720,1162,1163,1164,1225,892,1498,2780,2784,2742,1603 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Joannes – Bernards.

Adressen:^{1498,2780,1163,1162,2784,2742,835,2785,720,1603 Update: 27/12-2017}

• 1835: gemeente Halsteren.
• periode 1840-1850: gemeente Steenbergen, wijk Q (Koevering), nummer 17. Het gezin bestond uit Wouter Schillemans, 88, geboren te Halsteren, landbouwer, overleden 22/1-1841, Anna Maria van Rooij, 74, geboren te Steenbergen, landbouweres, Jan Schillemans, 46, geboren te Steenbergen, landbouwer, Jan Bernaards, 24, geboren te Steenbergen, landbouwersknecht, Elizabet Hermans, vijftien, geboren te Halsteren, dienstbode en Anna Wagenmakers, zeventien, geboren te Nieuw-Vossemeer, dienstbode.
• 1845: gemeente Halsteren; wijk Lepelstraat.
• 1849: Lepelstraat.
• periode 1849-1859: Lepelstraat.
• 1853: gemeente Halsteren.
• 1854: gemeente Halsteren.
• periode 1880-1890: gemeente Wouw, wijk D Heerlesche Heide nummer 99n.k. Dochter Adriana Cornelia Bernaards, geboren 22 maart 1858, woonde bij hen in op de Heerlesche Heide tot 24 december 1880, ze vertrok naar Bergen op Zoom.
• periode 1890-1891/1892: gemeente Wouw, wijk D Heerlesche Heide nummer 116n.k. Jan Bernaards overleed er in 1891.
• 16/1-1892 (Pieternella): vertrokken van Wouw D116n.k. naar Woensdrecht.
• 16/1-1892 tot 6/12-1894: Hoogerheide; gemeente Woensdrecht wijk B117/B130. Zij ging daar inwonen bij haar dochter Johanna Adriana Bernaards, die het jaar daarvoor weduwe was geworden van Jacobus Hugens. Het gezin bestond (althans, bij de inschrijving in 1880) uit Jacobus Hugens (*Woensdrecht, 1846, overleden 5/5-1891), Johanna Adriana Bernaards (*gemeente Halsteren, 1848), Petrus Johannes Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1873, uitgeschreven in de achtste volkstelling), Elisabeth Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1876), Johanna Cornelia Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1878), Alphonsus Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1880), Adriana Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1882, overleden 1884), Cornelis Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1884), Adriana Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1887, dat jaar ook overleden), Jozina Hugens (*gemeente Woensdrecht, 1890, dat jaar ook overleden) en Petronella van Ginneken (*Wouw, 8/5-1818). De overige gezinsleden vertrokken op 6 december 1894 naar Bergen op Zoom. Dat was één dag na dat Johanna Adriana Bernaards trouwde met Petrus Hagenaars, waar zij (behalve Petronella van Ginneken) ook gingen wonen. Petronella ging bij zoon Petrus Bernardus Bernaards inwonen.
• vanaf 7/12-1894: Bergen op Zoom; Buitenpoorterij, inwonend bij Petrus Bernardus Bernaards en diens familie.

Hij trouwde met Pieternella van Ginneken op 19 september 1844 te Bergen op Zoom.

65 Petronella (Pieternella) van Ginneken. Geboren op 17 mei 1818 te Moerstraten (West-Brabant).^{1162,1163,2784,835,2787} Overleed op 9 januari 1895 te Bergen op Zoom in de Buitenpoorterij.¹¹⁶⁵ Begraven op 11 januari 1895 achter de Sint-Gertrudiskerk te Heerle (West-Brabant).^{2786 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij werd geboren om één uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door haar vader met als getuigen Bastiaan de Jong, dagloner, 43 en Marijn Kostermans, bouwman, 41, beiden woonachtig in de gemeente Wouw. – Zij overleed om kwart over vier ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Petrus Bernardus Bernaards, 49, landbouwer, zoon van de overledene en door Cornelis Kampwart, veertig, bakkersknecht, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Zij werd in Heerle bij haar man begraven.^{2786,1165,2787 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Petronella, Pieternel – Ginneken.

Jans geboorteakte in twee delen. Wat bijzonder opvalt is de handtekening van zijn vader Pieter Bernaards (nr. 128) linksonder, die voor die tijd bijzonder netjes zijn naam schreef. Dat terwijl zijn zoon Jan in 1844 aangaf helemaal niet te kunnen schrijven (Geboorteregister Steenbergen 1815).

De Herelsche heide op de kadasterkaart van 1912. De heide is tegenwoordig bijna geheel ontgonnen. Rechtsboven het dorp Heerle; de rode lijn onderin is de Wouwscheweg die tegenwoordig parallel loopt aan de A58. Zoon Piet woonde tussen 1901 en 1909 in de buitenpoorterij, waaronder aan die Wouwscheweg. (Afbeelding: watwaswaar.nl)

De inschrijving van de familie Bernaards in ‘t bevolkingsregister 3676 van de gemeente Wouw. (Afbeelding: GA Roosendaal)

66 Johannes Baptist Hopmans. Geboren op 20 januari 1827 in Overberg te Huijbergen (West-Brabant).^{834,2757,2758,2759,1569,494,2781} Overleed op 6 oktober 1902 aan de huidige Ruytershoveweg te Bergen op Zoom.^{2758,494,2781 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was bouwknecht, dienstplichtig soldaat van het 6e regiment Infanterie voor de Nationale Militie met trekkingsnummer 61 (periode van vijf jaren), arbeider (1860, periode 1860-1880, periode 1880-1900, periode 1900-1902, 1902), landbouwer (1857, 1858), en grafmaker op de katholieke begraafplaats te Bergen op Zoom. – Hij werd geboren om tien uur ’s ochtends, de aangifte werd gedaan door vader Petrus Hopmans, 54, arbeider, woonachtig te Huijbergen, met als getuigen Adrianus Brouwers, 31, landbouwer en Jacobus Claessens, 59, landbouwer, beiden woonachtig te Huijbergen. – Hij overleed om acht uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door Petrus Johannes Hopmans, 36, arbeider en Petrus Johannes Disco, 64, schoenmaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{281 834,2757,2758,2759,989,1569,494,1462 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Joannes, Joannes Baptist.

Adressen: (ik heb in de geboorte- en overlijdensgegevens Wouwsestraatweg vervangen door Ruytershoveweg; de tegenwoordige straat waar de familie woonde). ^{834,1267,989,1569,494,2760,990,1462 Update: 27/12-2017}

• 1858: Bergen op Zoom; Buitenpoorterij wijk K nummer 8a.
• 1860: Bergen op Zoom; Poorterij K33a/134. In ’t bevolkingsregister 1850-1860 woonde er op K33 Johannis Verbiest (ook vermeld in de tekst bij Marijn Eijzermans, kwartierstaatnummer 58), “grafmaker van de R.C. gemeente”.
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Poorterij K33a/134.
• 1865: Bergen op Zoom; Poorterij K33a/134.
• periode 1880-1900: Bergen op Zoom; Poorterij K134, verhuisd naar Poorterij (Wouwsestraatweg) K125 (R.K. Begraafplaats)
• periode 1900-1902: Bergen op Zoom; Poorterij (Wouwsestraatweg) K125 (R.K. Begraafplaats). Hij woonde daar met zijn dochter Maria Hopmans (*Bergen op Zoom, 23/9-1878), die overleed op 13 maart 1902. In ’t wijkregister van 1900-1920 werden de oude huisnummers met wijk en de nieuwe nummers met straatnamen vermeld, o.a. voor de Buitenpoorterij. Vermeld werd dat K125, vernummerd naar Wouwsestraatweg 202 ’t R.K. Kerkhof met kapel was; logisch, want hij was grafmaker van beroep. Hij zal waarschijnlijk ook wel meer hebben gedaan daar (misschien een functie als beheerder), aangezien hij er ook echt woonde. Huis K126 was in 1914 landgoed Ruytershove, bewoond door de weduwe H. Laane (vermeld werd: “hoek wel langs het schooltje”), dat werd Wouwsestraatweg 257. Nummer K134, waar de familie eerder woonde, werd hernummerd naar Oude Zoomweg 2. In 1914 woonde daar ene J. Snepvangers-Nijssen; op K133 woonde overigens een andere voorouder van mij: Marijn Eijzermans. Ik vermoed dat de Oude Zoomweg hetzelfde was als dat we tegenwoordig kennen als ‘Moervaart’; de weg langs de Zanderijen.
• 1902: Bergen op Zoom.

Hij trouwde met Johanna Catharina van de Watering op 13/20/31 januari 1856 te Bergen op Zoom.^{281,2759 Update: 27/12-2017}

67 Johanna Catharina van de Watering. Geboren op 31 augustus 1834 aan de Wouwscheweg in de Buitenpoorterij te Bergen op Zoom.^{834,1411,2759,1569,990,2781} Overleed op 30 december 1897 aan de Ruytershoveweg of Oude Zoomweg te Bergen op Zoom, zij werd 63.^{1569,2781 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij werd om vier uur ’s morgens geboren, de aangifte werd gedaan door vader Christiaan van de Watering, 49, arbeider, woonachtig in de gemeente Bergen op Zoom met als getuigen Bernardus van der Borgt, 33, koopman en Hendrik Murrer, 36, veldwachter, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. Vermeld werd dat Johanna Catharina geboren werd in de Buitenpoorterij.^{1411 Update: 27/12-2017}

Een broer van Johanna Catharina: Daniël van de Watering, lokaal bekend houtwerker, hier op latere leeftijd geportretteerd. Er zijn waarschijnlijk geen foto’s (meer) van zijn zus, maar op deze wijze is misschien in te schatten hoe zij er ongeveer uit zag. Ik zie ook gelijkenis met Daniëls nichtje, Johanna Bernaards-Hopmans (nr. 33).(Afbeelding: Bergs Kwartierstatenboek)

68 Johannis (Jan) Jonkers. Geboren op 13 november 1812 te Lepelstraat (West-Brabant),⁷⁸¹ overleden op 28 januari 1900 te Halsteren (West-Brabant); hij werd 87 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Jan Jonkers was arbeider van beroep (1847), en woonde met zijn gezin op de Halsterse Waterkant (1836, 1844, 1847)^778,779, een buurtschap ten westen van Lepelstraat op de Brabantse Wal, waar zijn echtgenote ook geboren werd. Hij was geletterd in 1835, en werd uitgeloot voor de dienstplicht met lotnummer 19. ⁷⁸¹ Na ‘t overlijden van zijn vrouw hertrouwde Jan op 22 juni 1877 te Halsteren met Dingena Frederiks, geboren te Halsteren. Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Jean, Johannes.

Hij trouwde met Johanna Nuijts op 4 september 1835 te Halsteren (West-Brabant).

69 Johanna Nuijts (ook: Nuyts, Nuits). Geboren op 21 november 1809 te Halsteren-Waterkant (West-Brabant).⁷⁸¹ Gedoopt op 21 november 1809 te Halsteren (West-Brabant). Zij overleed op 27 juni 1874 te Halsteren (West-Brabant); 64 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Hoewel meerdere archiefindexen 21 november 1809 als doopdatum vermelden, is er in het RK doopboek van Halsteren van die periode geen doop van haar vermeld.

Het dorp Lepelstraat en omgeving op de kadasterkaart van 1856. Net ten westen van Lepelstraat lag “het slot”, daar weer net ten zuidwesten van de boerderijen die de buurtschap Waterkant vormden. Op deze uitsnede is ook mooi ‘t verschil tussen polderlandschap en zandgronden zichtbaar. (Afbeelding: Watwaswaar/Nationaal Archief)

De geboorteakte van zoon Cornelis (nr. 44), opgenomen in diens huwelijksbijlagen uit 1877. Let ook op ‘t gemeentewapen van Halsteren; daarop is alleen Sint-Martinus te zien, terwijl in ‘t werkelijke wapen de onderste helft weer bestaat uit ‘t wapen van de markies van Bergen op Zoom. (Afbeelding: Huwelijksbijlagen Halsteren/Genver)

70 Petrus van Oevelen. Geboren op 1 augustus 1822 in de Auvergnepolder te Halsteren (West-Brabant).^889,1095 Overleed op 24 juni 1907 te Halsteren (West-Brabant), hij werd 84.^{1095 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was bouwknecht (1851) en arbeider (1859-1880). – Uitgeloot voor de nationale militie met lotnummer 167. Geen signalement genoteerd. – Hij zou geboren zijn op 12 december 1822 te Halsteren.^{889,1266 Update: 27/12-2017}

Adressen:^{1095,889 Update: 27/12-2017}

• 1851: Halsteren.
• 1852: Nieuw-Vossemeer.
• 1877: Halsteren.
• periode 1859-1880: gemeente Halsteren; wijk B nummer 92.

Hij trouwde met Johanna de Jonge op 27 april 1851 te Nieuw-Vossemeer (West-Brabant).¹⁰⁹⁵

71 Johanna de Jonge (ook De Jong). Geboren op 14 maart 1818 te Nieuw-Vossemeer (West-Brabant).^889,1095 Overleed op 10 september 1900 te Halsteren (West-Brabant). Zij was dienstmeid in 1851.

72 & L13 Jacobus Linders. Geboren op 9 mei 1801 in de Potterstraat te Bergen op Zoom.^{834,988,548,990,989,2753,2754,2696,1244,2579} Gedoopt op 9 mei 1801 te Bergen op Zoom.⁴⁰² Overleed op 4 februari 1873 in de Korte Dubbelstraat te Bergen op Zoom.^{834,1433,989 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was hovenier (1820, 1822, 1823, 1824, 1825, periode 1826-1830, 1827, 1830, 1834) en arbeider (1830, 1832, 1837, 1840, periode 1850-1860, 1855, 1860, periode 1860-1873). – Getuigen bij zijn doop waren Jacobus van den Boom en Joannes van den Boom. – Hij gaf zichzelf in 1820 op voor de nationale militie, hij werd met lotnummer 71 ‘finaal vrijgesteld’. Hij was toen vijf voet en drie duim lang. Vermeld werd dat hij een broer had die een plaatsvervanger in dienst had gesteld. – Getuigen bij zijn huwelijk in 1822 waren Johannes Linders, 23, hovenier, broer van de comparant, Renier de Bie, 29, voerman, broer van de comparante, Philip Peter Clementz, 69, gepensioneerd officier, goede bekende van ’t bruidspaar, en Johannes van den Enden, 51, logementhouder, goede bekende van het bruidspaar. – Was geletterd op 7 augustus 1856. Lengte: 153 cm (1820). – Hij overleed om twaalf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Reinier Linders, 49, bierbrouwersknecht, zoon en door Johannes Judocus de Naeijer, 52, pettenmaker.^{478,834,1410,1411,1412,987,272,212,1433,990,989,402,2753,2754,1244,2696,1244,2697,2678,824,991 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Jacques.

Adressen:^{834,988,990,835,2752,2753,2696,2678,2697,824 Update: 27/12-2017}

• 1820: Bergen op Zoom; Potterstraat, bij zijn ouders.
• 1825: Bergen op Zoom; wijk 9 nummer 111 (is de Zuidmolenstraat). Het huis waarin hij met zijn gezin woonde was eigendom van zijn schoonvader Reinier de Bie.
• periode 1826-1830: Bergen op Zoom; wijk 9 nummer 111 (is de Zuidmolenstraat).
• 1830: Bergen op Zoom: Zuidmolenstraat wijk 9 nummer 111.
• 1834: Bergen op Zoom; wijk 9 nummer 71. In de periode 1826-1830 woonde op I71 een Jacobus van den Boom, bouwman, 53, met zijn familie.
• 1840: Bergen op Zoom; Fluwelenbroekstraat wijk 9 nummer 71.
• periode 1850-1860: Bergen op Zoom; Korte Dubbelstraat wijk D nummer 116.
• 1856: Bergen op Zoom.
• 1860: Bergen op Zoom; Korte Dubbelstraat wijk D nummer 116.
• periode 1860-1879: Bergen op Zoom; Korte Dubbelstraat wijk D nummer 116.
• vanaf 25/3-1879 (Elisabeth): Woensdrecht. Zij vertrok van Korte Dubbelstraat D116 één dag vóór haar overlijden.
• 1879: Woensdrecht. In de periode 31/12-1861 tot 1880 woonde zoon Jacobus Linders met zijn vrouw Maria de Jong en hun kinderen op B126a n.k. in de gemeente Woensdrecht (is in Hoogerheide). Vermeld werd dat op 21/3-1879 Elisabeth ‘Linders geb. de Bie’ erbij kwam wonen, zij kwam uit Bergen op Zoom. Vier dagen later werd zij zoals hierboven vermeld uitgeschreven aldaar, vijf dagen later overleed ze. Opvallend: haar opgegeven geboortedatum was correct. In de periode 1880-1900 woonde Jacobus Linders met zijn gezin (hijzelf overleed op 3/5-1880) in de Woensdrechtse wijk B (is Hoogerheide) op nummer 220/210/236.

Hij trouwde met Elizabetha de Bie op 18 juli 1822 te Bergen op Zoom.^{548,1244 Update: 27/12-2017}

73 Elizabetha de Bie. Geboren op 19 april 1799 in de Zuidmolenstraat te Bergen op Zoom.^{834,988,1233,548,990,2752,2696,1244} Gedoopt op 28 april 1799 te Bergen op Zoom.⁴⁰² Overleed op 26 maart 1879 te Hoogerheide (West-Brabant).^{1233 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij was hovenierster (1823, 1824, 1827) en was niet geletterd op 7 augustus 1856. Overleed om één uur ‘s nachts, de aangifte werd gedaan door Jacobus Linders, 53, hovenier, zoon en Jacobus Theodorus Soffers, 57, gemeentesecretaris, beiden woonachtig in de gemeente Woensdrecht.^{1233,1412,987,272 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Elisabeth.

De overlijdensakte van Elisabeth. De aangifte werd mede gedaan door zoon Jacobus Linders, op dat moment hovenier binnen de gemeente Woensdrecht. Waarschijnlijk woonde ze bij hem in na het overlijden van haar man in 1873. (Afbeelding: overlijdensregister Woensdrecht 1879).

74 Johannes (Jan) Noordhuizen. Geboren op 4 februari 1798 in de Dubbelstraat te Bergen op Zoom.^2713,2678 Gedoopt op 4 februari 1798 te Bergen op Zoom.²¹⁶⁴ Overleed op 20 augustus 1886 in de Dubbelstraat te Bergen op Zoom, hij werd 88.^{2164,989 Update: 27/12-2017} Geloof: Gereformeerd.^{990,2697,2678} Hij was pottenbakkersknecht (1819), arbeider (1820), opperman (1825, periode 1826-1830, 1830), potmakersknecht (1833), metselaar (periode 1830-1835, 1840, periode 1850-1860, periode 1860-1880), militair, metselaarsknecht en pottenbakker. – Rond de Kaai was al sinds de middeleeuwen het pottenbakkersbestaan erg belangrijk, voornamelijk onder protestantse families. Jan was dan ook Nederlands hervormd van geloof.- Hij werd NH gedoopt, getuige was Janna Klaarhamer. – Hij was op 7 augustus 1856 niet geletterd en wonende te Bergen op Zoom. Zijn lengte was 151,2 cm in 1817. Het burgelijk huwelijk werd in 1819 gesloten in bijzijn van o.a. getuigen Jan Noordhuisen, vader van de comparant, 58, zonder beroep, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk 4 nummer 102, Johannes Geysen, 48, winkelier, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk twee nummer 43, Petrus van Straelen, 59, schoenmaker, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk 5 nummer 83 en Jacobus Kopkens, 26, potmakersknecht, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk vier nummer 172. Vermeld werd dat de bruidegom aan de ‘verplichtingen der nationale militie’ had voldaan, en in de kantlijn: “#Arbeidster, Approbeere de bijvoeging van het bovenstaande woord”. Getuige Jacobus Kopkens bezat volgens ’t kadaster over 1811-1832 een pakhuis en erf op kadasternummer G156, naast twee huizen en een erf van de weduwe Joh. Steenbach.^{824,990,2712,2713,2697,2703,2678,806,2164,2667,2696,989 Update: 27/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Jean – Noordhuisen, Noorthuize.

Adressen:^{990,824,2712,2714,2697,2667,2696,989 Update: 27/12-2017}

• 15/7-1819: Bergen op Zoom; wijk 4 nummer 142 (Jan), wijk 5 nummer 16 (Jacoba, inwonend bij haar ouders). Op het adres wijk 4 nummer 142 woonde zowel in 1817 als in 1825 kleermaker Jacobus Stuijts en zijn gezin. Mogelijk woonde Jan bij hen in, al komt hij niet terug in ’t alfabetisch register van inwoning over de periode 1818-1845.
• 1820: Bergen op Zoom; wijk 4 nummer 102 (inwonend bij Jans moeder Geertrui Knoest).
• 1825: Bergen op Zoom; wijk 4 nummer 98 (is de Dubbelstraat), hij was gereformeerd, vrouw en kinderen waren katholiek. Hij was zelf eigenaar van zijn huis.
• periode 1826-1830: Bergen op Zoom; wijk D nummer 98 (is de Dubbelstraat). Hij was gereformeerd, vrouw en kinderen waren katholiek.
• 1830: Bergen op Zoom; Dubbelstraat 98.
• periode 1830-1835: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D155. Johannes en zonen Gerrit, Cornelis en Huibregt werden vermeld als protestants, Jacoba, zonen Pieter en Johannes en dochters Cornelia en Geertruida als katholiek.
• 1840: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D155.
• periode 1850-1860: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D158. Hun inwonende kinderen waren Johannes Noordhuizen (*1825), Gerrit Noordhuizen (*1828), Cornelis Noordhuizen (*1831), Huibregt Noordhuizen (*1835) en Cornelia Noordhuizen (*1837). Johannes, Gerrit en Cornelis werkten, zij ’t op jonge leeftijd, als potmakersknecht. Vermeld werd dat vader gereformeerd was en moeder katholiek. De zonen waren allen gereformeerd, dochter Cornelia was katholiek. Misschien was dit een soort ‘tussenoplossing’ tussen de twee ouders?
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Dubbelstraat 158.

Hij trouwde met Jacoba Berkenhamer op 15 juli 1819 te Bergen op Zoom.^{2713 Update: 27/12-2017}

75 Jacoba (Koos) Berkenhamer. Geboren op 28 september 1796, mogelijk op de Scholiersberg te Bergen op Zoom.^2713,2678 Gedoopt op 28 september 1796 te Bergen op Zoom.^271,153 Overleed op 9 september 1874 in de Dubbelstraat te Bergen op Zoom, zij werd 77.^{153,989 Update: 27/12-2017} Geloof: rooms-katholiek.^{990,2697,2678} Zij was arbeidster (1819, 1820). – Haar doopgetuigen waren Christianus Berkenhamer en Jacoba Paulus, haar grootouders. – Zij werd in de Bergse bevolkingsregisters meermaals als ‘Koos’ vermeld.^{153,2712,2713 Update: 27/12-2017}

De pottenbakkers zaten al sinds de 14e eeuw op de Bergse Kaai. Jan Noordhuizen hoorde bij een van de laatste generaties van hen: rond 1914 was het gedaan met de handel in aardewerken potten. In plaats daarvan ging men met de ervaring die er was draineerbuizen maken, zoals ‘t bedrijf Mulock Houwer op bovenstaande foto rond 1910. (Afbeelding: ‘Bergen op Zoom, verleden tijd’, W. van Ham & C. Vanwesenbeeck, pagina 37)

76 Cornelis (Corneille) van den Boom. Geboren op 2 januari 1813 in de Auvergnepolder te Halsteren (West-Brabant). Gedoopt op 7 januari 1813 te Halsteren (West-Brabant). Overleed op 23 november 1857 te Bergen op Zoom, hij werd 44. ^{Update: 27/12-2017}Geloof: Rooms-Katholiek. Cornelis was arbeider (1848, 1852, 1853). – Hij was niet geletterd in 1840. – Zou in 1814 geboren zijn te Halsteren.^{892 1246,720,2705 Update: 27/12-2017}

Adressen:^{892,1246,720,2705 Update: 27/12-2017}

• 1848: Halsteren; wijk Dorp.
• 1849: Halsteren; Dorp C100.
• periode 1849-21/6-1853: Halsteren; dorp C100. Het gezin bestond uit Cornelis van den Boom (*Halsteren, 1814), arbeider, Maria Nuijten (*Halsteren, 1816), Jacobus Josephus van den Boom (*Halsteren, 1848), Anna Maria van den Boom (*Halsteren, 1842), Johannes van den Boom (*Halsteren, 1843), Johanna Lauwrijssen (*Roosendaal, 1779, Cornelis’ schoonmoeder), Anna Nuijten (*Halsteren, 1817), Johannes Nuijten (*Halsteren, 1844), Anna Cornelia van den Boom (*Halsteren, 1850) en Anna van den Boom (*Halsteren, 1851). Johanna Lauwrijssen, Anna Nuijten en Johannes Nuijten vertrokken al eerder naar Bergen op Zoom; een akte van woonplaatsverandering werd afgegeven te Halsteren op 1 februari (of augustus?) 1850 (volgens ’t bevolkingsregister, deze kon ik niet vinden tussen de andere akten van woonplaatsverandering). Zie voor adres te Bergen op Zoom bij haar.
• 1852: Halsteren.
• vóór 21 juni 1853: Halsteren; folio 306
• vanaf 21 juni 1853: Bergen op Zoom.

Hij trouwde met Maria Nuijten op 16 december 1840 te Halsteren (West-Brabant).

77 Maria Nuijten. Geboren op 8 juli 1815 te Halsteren (West-Brabant).^195,196 Overleed op 26 april 1870 te Bergen op Zoom, zij werd 54.^{196 Update: 27/12-2017}Geloof: Rooms-Katholiek. Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Laurijsse, Laureijssen, Nuiten. Zij was arbeidster (1849). – Voerde ten tijde van overlijden haar moeders achternaam (geboortenaam), Laureijssen. – Zou in 1816 geboren zijn te Halsteren. – Zij overleed om vijf uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Gerardus Disco, 59, schoenmaker en Johannes Melchior Niederer, 43, katoenverwer.^{720,196 Update: 27/12-2017} Maria was een buitenechtelijk kind, haar vader Dionijsius Nuijten en moeder Johanna Laurijssen (nrs. 154 en 155) huwden pas in 1817, toen Maria twee jaar oud was. Zij voerde in haar leven meestal de achternaam Nuijten, maar ook haar geboortenaam Laurijsse/Laureijssen. Laureijssen werd ook als haar achternaam (meisjesnaam) opgegeven bij de aangifte van haar overlijden.

Zicht op Halsteren en de Brabantse Wal vanuit de Auvergnepolder, langs de Oude Tholenseweg, rond 1900. (Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof)

78 Judocus Mertens. Geboren op 7 april 1794, mogelijk in de Dorpsstraat te Woensdrecht (West-Brabant).^202,2707 Gedoopt op 7 april 1794 te Woensdrecht (West-Brabant). Overleed op 9 april 1871 te Woensdrecht (West-Brabant), hij werd 77.^{202 Update: 28/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Judokus – Martens. Judocus was arbeider (1836, 1850, 1871). – Hij werd uitgeloot voor militaire dienst met lotnummer negen, zijn uiterlijk werd wel opgenomen. Judocus had een ovaal aangezicht, rond voorhoofd, bruine ogen, een spitse neus, ‘gewone’ mond, ronde kin, bruin haar en bruine wenkbrauwen en geen merkbare tekenen. Hij was 1,70 lang en kon niet schrijven. – Hij overleed om elf uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Adrianus Willemse, 55, armmeester en Jacobus Theodorus Soffers, 49, gemeentesecretaris, beiden woonachtig te Woensdrecht.^{558,202,1557,2707 Update: 28/12-2017}

Adressen:^{558,1557 Update: 28/12-2017}

• 25/11-1836: Halsteren (hij en de bruid).
• 1850: Bergen op Zoom; Kleine Dubbelstraat wijk D nummer 103.

Hij ging in ondertrouw met Maria Bastiaansen op 25 november 1836 te Halsteren (West-Brabant).^49,1557 Zij gingen uit elkaar vóór 6 februari 1850. ^{Update: 28/12-2017}

79 Maria Bastiaansen. Geboren op 29 september 1808 aan de Kleine Melanen te Halsteren (West-Brabant). Gedoopt op 29 september 1808 te Halsteren (West-Brabant).¹²⁰⁹ Overleed op 10 mei 1864 aan de Smakkestraat te Bergen op Zoom.^{989 Update: 28/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Bastiaanse, Bastiaanschen, Bastiaans. Zij was arbeidster (1836, 1838, 1839, 1850). – Zij werd in ieder geval geboren te Halsteren.^{558,1557,2711,2710,2203 Update: 28/12-2017}

De doopakte van Maria. “Bapta est Maria filia legitima Joris Bastiaanschen ex Mastright et Cornelia Moerbeek ex Bergen op Zoom, PP Henricus bastiaanschen et dymphna Moerbeek” Er werd geen precieze geboortelocatie vermeld, wat ongebruikelijk was voor de RK-doopboeken van Halsteren. (Afbeelding: Genver)

‘t Onderstaande is een kopie van een bericht wat eerder op de voorpagina verscheen in september 2017. Update: 28/12-2017

De Smakkestraat gezien vanaf de Kaai naar de Korte Dubbelstraat. Foto door mijzelf, 5/9-2017.

Op 6 februari 1850, om zeven uur ’s avonds, werd er in een huis tussen de pottebakkerijkes in de Bergse Korte Dubbelstraat mijn bet-betovergrootmoeder Cornelia van den Boom-Martens (kwartierstaatnummer 39) geboren. Het was al donker en vrij koud, nog geen vijf graden. Op ’t eerste gezicht kwam zij ter wereld uit een vrij normale familie, in de zin van, zo zijn er nog wel wat in mijn kwartierstaat. Haar katholieke ouders, arbeiders, kwamen uit Woensdrecht en Halsteren en gingen op de Kaai wonen; of althans, dat doet de geboorteakte vermoeden. Echter, er klopte iets niet. Haar vader, Judocus Martens (verder bijna altijd vermeld als Mertens, kwartierstaatnummer 78), was niet aanwezig bij de aangifte, maar hij werd wel als vader genoemd in de akte. In plaats van vader Judocus deed stadsvroedvrouw Maria Cornelia Hergelt de aangifte. Ik stel me voor dat Hergelt een soort van baken was voor ongehuwde moeders in die tijd; ze was getrouwd met Josephus Deschamps, zelf zoon van een ongehuwde moeder. Ze zal dus wel ’t klappen van de zweep gekend hebben; goede kennis hebben van welke gevolgen het ongehuwd krijgen van een kind in die tijd had. Maar.. Cornelia’s moeder, Maria Bastiaansen (kwartierstaatnummer 79), was niet ongehuwd. Ze was getrouwd met Judocus Mertens, een ruime dertien jaar al. Ook dat heb ik vaker gezien. In de akte werd dan opgetekend dat de vader afwezig was. Misschien met een schip mee, of elders aan ’t werk. Maar ook dat was hier niet het geval..

Even terug naar ’t begin. Judocus Mertens werd op 7 april 1794 geboren te Woensdrecht, zoon van Jan Baptist Mertens (*Ekeren, Antwerpen, 1749, ✞ Woensdrecht, 14/8-1828, kwartierstaatnummer 156) en Catharina Dielen (*Woensdrecht, 9/8-1761, ✞ aldaar, 24 of 25/1-1825, kwartierstaatnummer 157). Vader had een huisje met erf en tuin aan de Woensdrechtse Dorpsstraat. Maria Bastiaansen werd geboren op 29 september 1808 te Halsteren, waarschijnlijk aan de Kleine Melanen, of in ieder geval op de Noordgeest. Daar hadden haar ouders Georgius (Joris) Bastiaens (*Veldwezelt, Belgisch Limburg, 27/1-1760, ✞ Halsterse Noordgeest/Kleine Melanen, 20/9-1811, kwartierstaatnummer 158) en Cornelia Moerbeek (*Bergen op Zoom, 13/10-1770, ✞ Halsteren, 9/6-1849, kwartierstaatnummer 159) een aanzienlijke hoeveelheid grond; een huis met erf en daaromheen heide, bouwland en moestuin. Judocus Mertens werd uitgeloot voor militaire dienst met lotnummer negen, zijn uiterlijk werd wel opgenomen. Hij had een ovaal aangezicht, rond voorhoofd, bruine ogen, een spitse neus, ‘gewone’ mond, ronde kin, bruin haar en bruine wenkbrauwen en geen merkbare tekenen. Hij was 1,70 lang en kon niet schrijven. Niet lang na deze loting ontmoette hij Maria en hij trad met haar in ’t huwelijk op 25 november 1836 te Halsteren. Van hun ouders was alleen Cornelia Moerbeek nog in leven op dat moment. Bruid en bruidegom woonden beiden te Halsteren.

Maria met kinderen in ‘t Bergse bevolkingsregister over 1850-1860. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Ik was eigenlijk ‘gewoon’ op zoek naar ’t adres van ’t echtpaar in Bergen op Zoom. Gezien ’t feit dat Cornelia in 1850 daar geboren werd, moesten zij ergens tussen 1836 en de winter van 1850 naar de stad verhuisd zijn. ’t Adres Korte Dubbelstraat D103 vermeld in Cornelia’s geboorteakte, komt verder niet meer voor. Echter, een paar deuren verderop in ’t Smakkestraatje, tussen de Korte Dubbelstraat en de Kaai, woonde in de periode 1850-1860 arbeider en weduwnaar Johannis Baks. Hij was volgens ’t Bergse bevolkingsregister over die periode geboren te Halsteren in 1796 en woonachtig op D110 in de Smakkestraat. Het gezin bestond uit hem, Pieternella Baks (*Halsteren, 1834), Johannis Baks (*Halsteren, 1836), Maria Bastiaanse (*Halsteren, 1809), Johanna Bastiaanse (*Bergen op Zoom, 1840), Maria Bastiaanse (*Bergen op Zoom, 1844) en Cornelia Bastiaanse (*Bergen op Zoom, 1850). Maar Maria Bastiaanse stond hier niet vermeld als echtgenote van Baks, maar als “verlaten vrouw”. Zo werd dat er letterlijk bijgeschreven. En Judocus Mertens woonde er dus niet..

Dit verklaart best ’n hoop. Judocus en Cornelia zijn ergens rond 1840 naar Berrege verhuisd. En ergens daar ging ’t mis tussen hen. Naar ’t waarom ga ik verderop in dit stukje op zoek. Maar bij de start van dit bevolkingsregister in 1850 was Judocus vertrokken. Er werd geen akte van woonplaatsverandering opgesteld of afgegeven; niet alles werd netjes bijgehouden in die tijd en misschien nog belangrijker: je vrouw en kinderen verlaten verdiende ook toen geen schoonheidsprijs. Al moet ik er bij zeggen: ‘verlaten vrouw’ klinkt nogal dramatisch. Scheiden was juridisch mogelijk sinds 1838, eigenlijk daarvóór al, toen Napoleon hier de baas was, maar die wet werd later weer ingetrokken. Er waren vier redenen waarvoor een scheiding aangevraagd kon worden: overspel, ‘kwaadwillige verlating’ van ten minste vijf jaar, een veroordeling tot misdaad of ernstig huiselijk geweld. Wanneer met, bijvoorbeeld als men van hun geloof, niet wilde scheiden, maar wel uit elkaar wilde, kon een scheiding van tafel en bed aangevraagd worden. Man en vrouw hoefden dan officieel niet meer bij elkaar te wonen. Of er van één van deze zaken sprake was hier, weet ik niet. Het enige wat duidelijk wordt is dat Judocus weg was en Maria Bastiaanse met haar drie dochters bij Baks inwoonde. Misschien kende ze Johannis Baks nog van haar tijd in Halsteren.. Of misschien was hij gewoon iemand uit de buurt aan wie ze huur betaalde. Of misschien wel allebei..

Judocus Mertens moet op 6 februari 1850 al weg zijn geweest, vandaar dat de vroedvrouw de aangifte van geboorte deed. Hij werd wel als vader vermeld, ondanks dat Cornelia in ’t eerder beschreven bevolkingsregister 1850-1860 als Bastiaanse ingeschreven werd. Ze bleef echter de rest van haar leven de naam Martens gebruiken. Maar volgens datzelfde register had Maria nog twee dochters. Die zouden dan geboren zijn tijdens haar huwelijk met Judocus, wat een verklaring voor huwelijksproblemen zou geven, lijkt me. Eén van die twee vond ik terug. Maria Johanna Bastiaanse werd geboren te Bergen op Zoom (precies adres werd niet vermeld) op 21 augustus 1844 om half één ’s middags. De aangifte werd gedaan door Maria Houtepen, huisvrouw van Johannes Franciscus Janvier, 35, zonder beroep; zij verklaarde bij de bevalling aanwezig te zijn geweest. Een vader werd niet vermeld. Getuigen waren diezelfde Johannes Franciscus Janvier, 34, kleermaker en Adrianus Weverling, 26, schoenmaker. Maria Johanna trouwde op 5 juli 1866 te Bergen op Zoom met arbeider Franciscus Lint, dan 23 jaar, Bergenaar en zoon van Henricus Lint en Johanna van Tilborg. Maria Johanna Bastiaanse zou overlijden in 1912. Van de geboortedatums, geboorteplaatsen en namen vermeld in ’t gezin Baks/Bastiaanse in 1850 lijkt vrij weinig te kloppen. Op 15 september 1864 vond er te Bergen op Zoom een huwelijk plaats tussen de Bergse hoefsmid Wilhelmus Verbrugge, 24, zoon van Franciscus Henricus Verbrugge en Johanna Catharina Schuurbiers en Adriana Bastiaans, arbeidster, dochter van Maria Bastiaans, 23 en te Halsteren geboren. Dat zou dan rond 1841 zijn, rond ’t geboortejaar wat in 1850 vermeld werd bij Johanna Bastiaanse. Maar ’t belangrijkste hier is.. Halsteren.

Geboorteakte van Adriana, Halsteren, 1841. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Stel dat Adriana Bastiaans dezelfde is als Johanna Bastiaanse. Daar zijn nogal wat aanwijzingen voor, en ’t zou betekenen dat Judocus en Maria ergens tussen 1836 en 1840 of 1841 van Halsteren naar Bergen op Zoom verhuisden. In Halsteren vond ik inderdaad haar geboorteakte. Veel in deze akte lijkt te ‘kloppen’. Op een rijtje: Johannes Fitseler, 73, arbeider, woonachtig te Halsteren, deed aangifte van de geboorte van Adriana Bastiaans, geboren op 30 augustus 1841 in de Halsterse wijk Noordgeest (dat lijkt in ieder geval te kloppen), dochter van Maria Bastiaans, arbeidster, 33 (haar geboortejaar zou dan ongeveer 1808 zijn, ook dat lijkt te kloppen), woonachtig op de Noordgeest te Halsteren. De twee getuigen waren Johannes Kokken, 73, winkelier en Bastiaan Bastiaanse, 38, kleermaker, beiden woonachtig te Halsteren. Bij de laatste getuige ligt hier het probleem. Bastiaan Bastiaanse was niet verwant. Dat zou betekenen dat er óf sprake is van toeval dat hij getuige was bij deze geboorteakten van kinderen van Maria Bastiaansen te Halsteren, óf dat er sprake is van een tweede ongehuwde Maria Bastiaansen, die dan aan hem verwant zou zijn. Dit is van belang om te kunnen nagaan hoeveel kinderen mijn voorouder Maria tijdens haar huwelijk kreeg die niet van Judocus waren.

De handtekening van Bastiaan Bastiaanse, zoals die vaak voorkwam in ‘t Halsterse geboorteregister over 1839. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom).

Hoewel Maria’s vader Joris Bastiaens in 1832 niet alleen werd vermeld als Josephus maar ook als Sebastiaan, is vader uiteraard geen kandidaat om de getuige uit 1841 te zijn; hij overleed reeds in 1811. Het echtpaar Bastiaens-Moerbeek kreeg geen kind met de naam Sebastiaan. De Bastiaan Bastiaansen uit 1841 was dus kleermaker en woonde ’t op Halsterse dorp. Hij was getrouwd met Pieternella Poulussen en werd geboren in Steenbergen. Eén theorie die ik bedacht was dat deze Bastiaan een zoon kon zijn van Henricus Bastiaens, een broer van Joris (dus uit omgeving Maastricht maar hier in de buurt aanwezig), die getuige was bij de doop van Maria Bastiaansen in 1808. U raadt ’t al, ook dat was niet het geval. Bastiaan overleed in 1884 te Halsteren en opgetekend werd dat hij zoon was van ene Adriaan Bastiaanse en Maria Anna van Berkom. Het klinkt allemaal erg ingewikkeld; maar ik ga een conclusie trekken. Wie wel eens de katholieke trouwboeken van Halsteren uit de 18e eeuw heeft doorzocht, is vast bekend met Paulina Smout. Deze dame was tussen 1730 en 1747 niet minder dan 524 keer getuige bij een huwelijk. Ik weet niet precies of dit vanuit een bepaalde functie was of dat Paulina gewoon een groot netwerk had, maar met Bastiaan Bastiaanse zie ik iets vergelijkbaars. In ’t jaar waarin te Halsteren zijn zoon Johannes Bastiaanse geboren werd, 1839, was Bastiaan getuige bij nog 26 andere geboorteaangiften. En dat van de 71 akten die er dat jaar werden opgesteld. Oftewel: dat er bij aangifte van geboorte van Maria’s dochter te Halsteren iemand getuige was met dezelfde achternaam is toeval. En dus gaat ’t om dezelfde persoon als in 1850 in de Smakkestraat woonde.

De geboorteakte van Maria’s eerste dochter, Halsteren, 1838. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

De geboorteakte van Petrus Bastiaans, Halsteren, 1839. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom).

Met die conclusie kan ik ook vaststellen dat Maria nóg twee kinderen kreeg tijdens haar huwelijk waarvan de vader niet bekend was. De eerste was een doodgeboren meisje, dat ter wereld kwam op 6 maart 1838 in het huis van haar zwager Jacobus de Krom. Hij was comparant en op dat moment 36 jaar oud, arbeider en woonachtig op de Halsterse Noordgeest. De getuigen waren Pieter Wilhelmus van Wesel, veertig, bouwknecht en Johannes Kokken, zeventig, winkelier, beiden woonachtig binnen de gemeente Halsteren. Het tweede kind was Petrus Bastiaans, geboren op 27 mei 1839 op de Halsterse Noordgeest. In die akte compareerde Pieter de Grauw, 52, particulier, woonachtig te Halsteren en waren de getuigen Bastiaan Bastiaanse (die kennen we nog), 36, kleermaker en Johannes Kokken, 72, winkelier, beiden woonachtig te Halsteren. Zoontje Petrus overleed reeds vroeg; nog geen maand oud op 25 juni 1839 te Halsteren. Vier kinderen van een onbekende vader dus, tíj́dens haar huwelijk met Judocus. Het lijkt wel een negentiende-eeuwse variant op een verhaal uit KRO Spoorloos.. Ik vermoed dat we hier de reden hebben dat vader vertrok. Misschien was Cornelia eveneens niet zijn dochter, kwam hij daarachter en gaf moeder aan dat het wél zijn dochter was omdat hij daar geen inspraak meer in had. We zullen ’t nooit weten.

Cornelia bleef inwonen bij Johannis Baks op Smakkestraat D109. In ’t volgende bevolkingsregister, dat vanaf 1860, bestond ’t gezin nog maar uit hem, Maria en haar drie dochters. Baks en Maria overleden in die periode, de drie dochters trouwden en verhuisden. Op de dag van haar overlijden, tien mei 1864, werd ook de overlijdensakte opgesteld. Maria overleed ’s morgens om tien uur, de aangifte werd gedaan door Johannes Lambertus Clarijs, 38, wagenmaker en Walterus de Nijs, 35, voerman. Ze werd 55. Vermeld werd: “echtgenote van Judocus Martens”. Die Judocus was spoorloos na 1850. Tot ook hij overleed. Dat was niet geheel onlogisch te Woensdrecht, zijn geboortedorp, op negen april 1871 om elf uur ’s ochtends. De aangifte werd gedaan door Jacobus Theodorus Soffers, 49, gemeentesecretaris en door Adrianus Willemse, 55, armmeester. En da’s geen goed teken wat zijn leefomstandigeden betreft. Judokus werd 77. In de akte werd vermeld: “echtgenoot van Maria Bastiaanse”.

Overlijdensakte van Judocus Mertens, Woensdrecht, 1871. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom).

Maria Bastiaanse met haar kinderen in ‘t Bergse bevolkingsregister over 1860-1880. Een ambtenaar op de afdeling burgerzaken had als taak om later met een blauw potlood te noteren dat Baks en Maria overleden waren, en dat de dochters trouwden. Blijkbaar verveelde hij zich, en een portret van een 19e-eeuws aandoende persoon was ‘t gevolg. Stukje Bergse kunst! (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Gebruikte bronnen: 21, 43, 49, 160, 161, 202, 402, 494, 558, 649, 760, 989, 1232, 1514, 1557, 1569, 2160, 2187, 2203, 2254, 2568, 2573, 2707, 2708, 2709, 2710, 2711.

80 Laurentius (Laurens) Franken. Geboren op 13 maart 1808, waarschijnlijk in de Steenbergsestraat te Bergen op Zoom.^{834,2700,989,2702} Gedoopt op 13 maart 1808 te Bergen op Zoom.⁴⁰² Overleed op 8 november 1871 in de Klaverstraat te Bergen op Zoom.^{829,834,989 Update: 28/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was soldaat (1830), hovenier (1833, 1852, 1860, periode 1860-1871, 1865), kannonier bij de artillerie/schutterij (vanaf 1833), arbeider (1834) en vrachtrijder (1871). “Hovenier, thans als milicien kanonnier der tweede klasse, dienende bij de vijfde kompagnievan het zesde bataillon artillerie nationale milicie alhier in garnizoen” (bij huwelijk in 1833). – Lengte: 172,5 cm (1833) – Getuigen bij zijn doop waren Joannes Steenbak en Maria Andriessen (kwartierstaatnummers 170 en 171). – Kreeg in 1830 en 1833 ongehuwd een zoon bij Petronella Jochems. – In zijn trouwakte werd o.a. vermeld: “de comparante en de nagenoemde getuigen dezer akte, hebben de identiteit verklaard van de doop-akte der comparante, waarin de naam van de moeder is geschreven Hoetelmans in plaats van Oerlemans. Wijders hebben dezelfven, ingevolgde het advies van den Staatsraad van drie en twintigsten julij achttien honderd vijf, onder eede verklaard: dat de grootouders van vader en moederszijde der comparante overleden zijn en dat ofschoon de toekomstige echtgenoote bij de getuigen bekend is, echter de plaats waar die adcendenten overleden zijn en laatst gewoond hebben onbekend is, dezelve uit dien hoofd de bij de wet vereischt wordende bewijzen van overlijden niet kan overleggen.” Getuigen bij het huwelijk in 1833 waren Johannes Franken, 45, landbouwer, broer, Johannes Baptist Nuijten, dertig, hovenier, zwager, Joseph Chapet, 53, schoorsteenveger, goede bekende, Johannes Ludovicus Knoet, 26, stoelmaker, goede bekende, allemaal woonachtig te Bergen op Zoom. – Hij overleed om zes uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Arnoldus Franken, 31, vrachtrijder, zoon en Johannes Franken, 28, hovenier, zoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Hij zou in 1833 op Potterstraat wijk 9 nummer 147 gewoond hebben; mogelijk klopt dit niet of was dit een militair gebouw. – Hij hertrouwde op 23 april 1868 te Oud-Gastel met Adriana van Geel (1836-1873) uit Dinteloord; zij hertrouwde later weer met Dominicus Franken (1816-1898), zoon van Cornelis Franken en Elisabeth Doggen. Adriana van Geel kwam op 11/5-1868 vanuit Oud-Gastel in Bergen op Zoom wonen bij Laurens Franken op de Klaverstraat. Zij vertrok weer op 5/9-1867 naar Amsterdam, maar was toen wel nog getrouwd met Laurentius.^{827,830,834,884,1432,2700,402,829,2701,989,2702 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Franke.

Adressen:^{834,884,2701,2702,2696 Update: 28/12-2017}

• 1834: Bergen op Zoom, wijk 9 nummer 147 (Potterstraat). In 1840 woonde op dat adres ‘klapwaker’ Joannes Baptist Carolus van Poll met zijn familie.
• 1850-1853: Bergen op Zoom; wijk E Weverskat
• 1856: Bergen op Zoom; wijk E Vischmarkt
• 1860: Bergen op Zoom; Klaverstraat E133
• 1865: Bergen op Zoom

Hij trouwde met Petronella Jochems op 29 augustus 1833 te Bergen op Zoom.^{2700 Update: 28/12-2017}

81 Petronella Jochems. Geboren op 1 november 1810 te Wouw (West-Brabant).^{834,2700,884,989,2702} Overleed op 5 maart 1865 in de Klaverstraat te Bergen op Zoom.^{834,884,989 Update: 28/12-2017}  Geloof: rooms-katholiek. Zij was arbeidster (1833) en dienstbode (1833). – Ze overleed om twaalf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Laurentius Franken, 56, hovenier, echtgenoot en Johannes Melchior Niederer, 38, katoenverwer, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{2700,884 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Pieternella.

Het uniform van kannoniers bij de Nederlandse nationale militie in de periode 1825-1827. (Afbeelding: J. Delfosse, Koninklijke Bibliotheek ‘s-Gravenhage)

82 Theodorus (Doris) Boschman. Geboren op 13 juni 1799 te Bergen op Zoom.⁷²⁰ Gedoopt op 13 juni 1799 te Bergen op Zoom.⁴⁰² Overleed op 3 maart 1879 te Halsteren (West-Brabant).^1513,1266 Geloof: rooms-katholiek. Hoewel Th. Boschman niet stamde uit een typisch Bergse familie, raakte hij in zijn leven wel betrokken bij de Bergse tuinders. Hij was boerenknecht (1818, 1832), hovenier te Bergen op Zoom (1833) en arbeider (1834, 1849, 1851, 1854, periode 1859-1864), Vrijgesteld van nationale millitie (zie notitie), lengte: 131cm (1818). – Zijn doopgetuigen waren Theodorus Piquet en Elizabetha Godfri. – Hij overleed om één uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Sebastiaan Bosman, 27, voerman, zoon en door Petrus Hubertus Bervaes, vijftig, veldwachter, beiden woonachtig te Halsteren. Zijn zoon Petrus Johannes Boschman was ‘boodschaploper’ in de periode tot 1880.^{472,402,1513,2702,1266,989 Update: 28/12-2017 Hij trouwde met Anna Cornelia Nuijten op 19 mei 1832 te Halsteren (West-Brabant). Door de vermissing van vader Jan Bosmans in 1800 ging het huwelijk met wat problemen gepaard. Zie voor meer info nummer 164.} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Dorus – Bosman.

Adressen:^{720,472,1267,2702,1266,989 Update: 28/12-2017}

• 1832: Halsteren
• 1834: Bergen op Zoom; wijk 8 nummer 35. Ik vermoed dat de volkstelling van 1834 een soort register van inwoning was. Ik kwam zijn familie nergens tegen in omliggende jaren op wijk 8 nummer 35. Ook de gezinnen vóór en na hen kon ik niet terugvinden. Als ’t inderdaad een register van inwoning betrof, woonden zij op de Wouwschestraat te Bergen op Zoom.
• 1849: Halsteren; Noordgeest D12
• periode vanaf vóór 31/12-1859 tot 17/11-1864: Halsteren; A53.
• november 1865: Bergen op Zoom, Poorterij K5/83
• tot 30/11-1878: Bergen op Zoom
• periode 30-11-1878 tot overlijden (Th. Bosman) of tot 30/4-1879: Halsteren, wijk A.
• vanaf 30/4-1879: Bergen op Zoom (Adriana Nuijten).
• periode vanaf 1/1-1880: Bergen op Zoom; Wassenaarstraat L307. Het gezin bestond uit Adriana Nuiten, weduwe Boschmans, Sebastianus Boschmans (*Halsteren, 1851), trouwde in 1886 met Heukeshoven, Philomena Boschmans (*Halsteren, 1852), gehuwd en Jacobus Boschmans (*Halsteren, 1857), gehuwd.

Hij trouwde met Adriana Nuijten op 19 mei 1832 te Halsteren (West-Brabant). ^{Update: 28/12-2017}

83 Adriana Nuijten. Geboren op 1 december 1810 in de Kromstraat te Halsteren (West-Brabant).^{1209,2703,2618} Gedoopt op 1 december 1810 te Halsteren (West-Brabant).^1209,1742 Overleed op 14 december 1883 in de Wassenaarstraat te Bergen op Zoom, zij werd 73.^2618,1569 Geloof: rooms-katholiek. Zij was hovenierster te Bergen op Zoom (1833), en arbeidster (1849, 1851, 1854). – Zij zou in 1809 te Halsteren zijn geboren. – Bij haar doop werd in ieder geval vermeld dat het kindje uit ’t Dorp van Halsteren kwam. Ik heb dit later ingeschat op Kromstraat aan de hand van ’t kadaster (zie vader). Haar doopgetuigen waren Petrus Somers en Adriana van Migom. – Zij overleed om twee uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Sebastianus Bosmans, 32, timmerman, zoon en door Henricus Overhoff, 36, mandenmaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Adriana dacht volgens mij dat ze geboren was op 30 november 1810: deze dag gaf ze in de periode 1860-1880 twee keer op in ’t Halsterse bevolkingsregister. In 1880 gaf ze voor ’t Bergse bevolkingsregister 3/11-1810 op.^{720,1742,2618,1266,1569 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Anna Cornelia, Adiana – Nuiten, Nuyten, Denissen.

De doopakte van Adriana. “1 December baptisata est Adriana filia legitima Joannis Nuyten ex Asschen (wordt Essen in Antwerpen mee bedoeld) et joanna Van Cattenhuysen: DD: Petrus Somers et Adriana van Migom, Dorp.” (Afbeelding: Genver)

In september 2019 schreef ik onderstaande over deze familie in een artikel over kadasterkaarten.

De schoonvader van Martinus Laurenszoon Franken was Theodorus (Doris) Boschman (*Bergen op Zoom, 1799, ✞ Halsteren, West-Brabant, 1879, kwartierstaatnummer 82). Doris’ vader kwam uit een Brusselse familie, zijn moeder uit kringen rond de Waalse kerk. Toch raakte hij betrokken bij de Bergse hoveniers, en had hij ook veel banden met Halsteren, het dorp waar zijn vrouw Adriana Nuijten (*Halsteren, West-Brabant, 1810, ✞ Bergen op Zoom, 1883, kwartierstaatnummer 83) in de Kromstraat geboren werd.
Eerder vond ik dit echtpaar al terug in de Halsterse hulpkaarten van de eerste helft negentiende eeuw, maar er zijn ook een hoop notariële akten te vinden m.b.t. hen. Los van allerlei grote akten waarin hij met andere hoveniers handelde in stukjes grond.

• Daarnaast verkocht Doris op 26/5-1872 zijn huis met erf en tuin op ‘t dorp van Halsteren, kadasternummers C806 en C807, aan Halsternaar Cornelis Koenen in een akte bij notaris Van Gastel. Het geheel kostte vijfhonderd gulden en werd aan Koenen voorgeschoten door Bergenaar Franciscus Hubner, met 5% rente tot 1 mei van het volgende jaar.
• Op 26 maart 1881 werd er bij dezelfde notaris een akte opgesteld waarbij Constantinus Antonius de Bruijn, die we al eerder tegenkwamen in deze zoektocht, verschillende huizen met erf verkocht. Het lijkt erop dat ene Johanna Nuijten als weduwe van Theodorus Bosmans twee huizen kocht, maar dat blijkt niet helemaal uit de akte (en de voornaam zou dan ook verkeerd zijn). Het ging hier in ieder geval om een huis en erf met adres wijk E nummer 49d en kadasternummer sectie G nummer 3243-gedeeltelijk en een huis en erf met adres wijk E nummer 49c en kadasternummer sectie G nummer 3243-gedeeltelijk.
• Op 21/4-1881 bleek dat het echtpaar wel een huis in eigendom had, tenminste in de periode voor 1879, het jaar dat Doris overleed. Adriana Nuijten bekende toen als weduwe van Theodorus Bosmans schuld over een hypotheek aan mejuffrouw Alida Maria Hillenaar te Bergen op Zoom. Het ging om vierhonderd gulden met een rente van 5% per 21 april.
• Op 6/3-1884, Adriana was ook reeds overleden, werd de boedelscheiding opgemaakt van dit echtpaar bij notaris Van Gastel. Voor de notaris verschenen Martinus Petrus Franken Laurentiuszoon, hovenier, als echtgenoot van Johanna Bosman en als gemachtigde namens Cornelis Bosman, zonder beroep, te Oudenbosch, Adrianus de Krom, voerman, als echtgenoot van Anna Bosman, Johannes Baptist Nuijten, hovenier, als echtgenoot van Cornelia Bosman, Petrus Bosman, winkelier en voogd over de minderjarige kinderen Kroonen, Sebastianus Bosman, timmerman, Philomena Bosman, zonder beroep, Jacobus Bosman, werkman en Petrus Kroonen, arbeider te Halsteren, weduwnaar van Maria Bosman met als minderjarige kinderen Adriana Maria Kroonen, Dijmphna Kroonen, Cornelia Kroonen, Martinus Petrus Kroonen, Johanna Kroonen en Philomena Kroonen. Alle personen waar ik geen woonplaats vermeldde waren op dat moment woonachtig te Bergen op Zoom. Doris en Adriana hadden in hun leven een vrij aanzienlijke boedel opgebouwd.
• In de voorkamer lagen twee gordijnen, een linnenkastje, een kastje, een kabinet met vier komen, een uittrektafel met kleed, twaalf stoelen, een zorgstoel, drie katoenen lakens, andere lakens, drie vrouwenhemden, een vrouwenhoed, vijf bonte doeken, twee vrouwenmutsen, drie slopen, twee halsdoeken, een lade met lappen, een zwart kleed, een zwarte rok, drie blauwe schorten, een bed, twee lakens, een deken, drie kussens en een ‘collier’ met kralen.
• In de achterkamer vond men vijf schilderijen, drie vaasjes, twee kandelaars, drie beeldjes, negen schilderijen, twee koperen waterketels, negen ‘figuren voor de schoorsteen’, en lamp, glaswerk met karaf, een blad met kopjes en schoteltjes, negen borden en schotels, twee doosjes met koffiemolen en melkkan, een vloermat, veertien witte borden en twaalf blauwe borden.
• In de keuken hing een klok en vond men een kachel met toebehoren, een spiegel, schilderijen, een lamp, een blikken ketel, een tinnen schotel met drie borden, een rok met drie schorten, een bed met toebehoren, lakens en dekens, tien mud aardappelen, een tonnetje zuurkool, twee stoven, een tafel, acht lepels en vorken, drie messen, een koekepan, een strijkijzer en dertig gulden aan varkensvlees.
• Op de achterplaats lagen twee wastobben, een stoel, twee ijzeren potten, aardewerk, een varkenskot, een kippenhok, drie kippen en anderhalve gulden aan mest.
• Op zolder lagen een rok en zak, een ladder, een bed met toebehoren, lakens en dekens, vier stoelen, een tafel, een ijzeren ketel en ‘rommel’. Die rommel was vijftig cent waard.
• In de gang waren nog drie lakens en een vrouwenhemd.

Perceel G3243 komt voor op een hulpkaart uit 1878, waarbij ze verwijst naar perceel G1532. Da’s een oude hulpkaart uit 1845, waarop verwezen wordt naar perceel G298. Ten tijde van de transacties van Doris Boschman was het perceel ‘gedeeltelijk’ van hem. De originele kaart uit 1832 geeft weer dat dit lange pand gelegen was aan de Scholiersberg. Het werd in de jaren 1870 een beetje opgedeeld, maar bleef desondanks vrij groot. Het pand is afgebroken in ‘t kader van de stadsvernieuwing, waarschijnlijk in de jaren ’80.

Uitsnede van de hulpkaart uit 1878. Afbeelding: collectie hulpkaarten Kadaster, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

De hulpkaart uit 1845. Afbeelding: collectie hulpkaarten Kadaster, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Op de originele kadasterkaart uit 1832. Afbeelding: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

De Scholiersberg, linksboven, op een luchtfoto uit 1968. Vooraan het Markiezenhof. De rood gearceerde huizen zijn niet zeker de huizen of het pand wat Doris in eigendom had, maar liggen in ieder geval wel in het verlengde ervan, aan het einde van de straat. Ook grappig: op deze foto kun je goed zien hoeveel van het Markiezenhof ‘nep’ is. De toren of dit gebouw bijvoorbeeld. (Afbeelding: Aviodrome Lelystad/WBA Bergen op Zoom)

84 Pieter Paulus Withagen. Geboren op 1 of 22 oktober 1803, waarschijnlijk in de Fluwelenbroekstraat te Bergen op Zoom.^{834,2678,2696,989} Gedoopt op 22 oktober 1803 te Bergen op Zoom.^891,402 Overleed op 28 april 1870 in de Lindebaan te Bergen op Zoom, hij werd 67.^{196,834,989,402} Geloof: rooms-katholiek. Hij was hovenier (1829, 1840, periode 1850-1860, 1860, periode 1860-1870) en bouwman (periode 1830-1835). – Getuigen bij zijn doop waren Petrus Paulus Withagen en Joanna Meyvis. – Hij overleed om zes uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door Johannes Godefridus Withagen, veertig, hovenier, zoon en door Walterus Hagenaars, 36, hovenier, schoonzoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{834,984,2667,2696,990,989,402,196 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Petrus Paulus.

Adressen:^{196,834,1064,984,2667,2696,990,989 Update: 28/12-2017}

• 1829: Bergen op Zoom
• periode 1830-1835: Bergen op Zoom; wijk I75, Pieter Paulus bleef na ’t overlijden van zijn ouders in 1829 wonen in het ouderlijk huis, zijn echtgenote Cornelia Steenbak kwam inwonen. Het gezin bestond uit Petrus Withagen, bouwman, *1804, Cornelia Steenbak, huisvrouw, *1806, Johanna Godefrida Withagen, *1830, Petrus Withagen, *1831, Maria Catharina Withagen, *1833, Adriana Withagen, *1834, Walterus Withagen, *1835, Elena Withagen, *1838, Cornelia Withagen, dienstmeid, *1798, Johanna Godefrida Withagen, *1810, Cornelis Withagen, knecht, *1813 en Johanna Jaspers, dienstmeid, *1823, allen geboren te Bergen op Zoom.
• 1840: Bergen op Zoom; wijk I Fluwelenbroekstraat nummer 75. Het gezin bestond uit Petrus Paulus Withagen, 36, hovenier, Cornelia Steenbak, 36, Jan Withagen, negen, Pieter Withagen, acht, Waltherus Withagen, drie, Maria Withagen, zes, Adriana Withagen, vijf, Helena Withagen, twee, Cornelia Withagen, 41, Johannes Withagen, 29, gepensioneerd militair en Johanna Jaspers, zeventien, dienstbode. Allen werden geboren te Bergen op Zoom.
• periode 1850-1860: Bergen op Zoom; Fluwelenbroekstraat I75.
• 1860: Bergen op Zoom; Lindebaan I75
• periode 1860-1870/1875: Bergen op Zoom; Lindebaan I75 (is waarschijnlijk hetzelfde huis).

Hij trouwde met Cornelia Steenbak op 16 juli 1829 te Bergen op Zoom. ^{Update: 28/12-2017}

85 Cornelia Steenbak. Geboren op 14 maart 1803 in de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom.²⁶⁹⁶ Gedoopt op 14 maart 1803 te Bergen op Zoom.^891,402 Overleed op 9 mei 1875 in de Lindebaan te Bergen op Zoom.^{834,989,1413 Update: 28/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Haar doopgetuigen waren Martinus Franken, Joanna Andriessen en Maria Andriessen. – Overgrootmoeder Catharina Franken-van Spilbeeck was getuige bij de doop van broer Laurentius in 1798 te Bergen op Zoom. – Zij overleed om twee uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Johannes Godefridus Withagen, 45, hovenier, zoon en Godefridus Withagen, dertig, hovenier, zoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{402,1413 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Steenbach.

De stad Bergen op Zoom op een grote kadasterkaart uit de periode 1830-1850. Ter hoogte van de huidige Lindebaan liggen enkele bastions, maar de akkers beginnen recht ten zuiden daarvan. (Afbeelding: Wiewaswie)

86 Petrus Martinus Withagen. Geboren op 25 oktober 1817 in de Kettingstraat te Bergen op Zoom.^{834,840,989,1569,494} Overleed op 24 juli 1901 in de Koepelstraat te Bergen op Zoom.^{840,1415,494 Update: 28/12-2017} Geloof: Rooms-Katholiek. Hij was hovenier (1849, periode vanaf 1850, 1860, periode 1860-1880, 1866, 1869, 1873, periode 1880-1900, periode 1900-1901). – Hij werd om half twee ’s morgens geboren op wijk zeven nummer 43. De mede-aangevers waren Josephus van de Vijver, 41, broodmaker, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk zeven nummer 95 en Magiel van Loon, 59, tuinier, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk 7 nummer 47. – Hij overleed om acht uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Martinus Franken, zestig, hovenier, schoonzoon, woonachtig te Bergen op Zoom en Petrus Cornelis Withagen, 54, hovenier, zoon, woonachtig te Bergen op Zoom.^{834,2676,840,1415,2150,1433,2366,989,1569,494,990 Update: 28/12-2017}

Adressen:^{834,2696,989,1569,494,990,2724 Update: 28/12-2017}

• 1850: Bergen op Zoom; Moeregrebstraat B78. Op ’t adres woonden Petrus Withagen, 32, Pauwlina Schuurbiers, 31, Petrus Withagen, drie, Katarina Withagen, vijf, Maria Withagen, zes maanden, Elisabeth Verbiest, 21, Cornelia van den Ende, 67, Rumoldus van Bergen, 29, Catharina van Bergen, 34, Rumoldus Segers, zeven, Adriana Segers, vier en Johannis Segers, één.
• periode vanaf 1850: Bergen op Zoom; Moeregrebstraat B78. Zij vertrokken daar waarschijnlijk in de loop van die periode, in het huis woonde ook of daarna Willem Musters met zijn familie (zie kwartierstaatnummer 124).
• 1855, 1860: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D162. In 1840 woonde op dat adres nog Jacobus Kools x Martina Crusio en hun familie.
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D162.
• periode 1880-1900: Bergen op Zoom; Dubbelstraat D162, verhuisd naar Coehoornstraat M401.
• periode vanaf 1900: Bergen op Zoom; Coehoornstraat M40, later Koepelstraat M401. Mogelijk is dit hetzelfde huis. Ik heb de straat van overlijden van beiden gebaseerd op ’t laatste adres.

Hij trouwde met Pouwelina Schuurbiers op 27 april 1843 te Bergen op Zoom.

87 Paulina (Pouwelina) Schuurbiers. Geboren op 11 oktober 1818 aan de Grote Markt te Bergen op Zoom.^{834,2679,2680,989,1569,494} Overleed op 10 december 1912 in de Koepelstraat te Bergen op Zoom.^{2679,2680,494 Update: 28/12-2017} Geloof: Rooms-Katholiek. Paulina was dienstbode. – Zij werd om vijf uur ’s middags geboren te Bergen op Zoom op wijk één nummer 80. Mede-aangevers van haar geboorte waren Jacobus Schenk, grootvader, 65, schoenmaker, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk één nummer 80 en Johan Adolf Court, 64, stadsbode, woonachtig te Bergen op Zoom op wijk één nummer 17. – Zij overleed om drie uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Petrus Cornelis Withagen, 66, hovenier, zoon, woonachtig te Bergen op Zoom en Martinus Franken, 71, hovenier, schoonzoon, woonachtig te Bergen op Zoom.^{2679,2680 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Pauwelina, Pauwlina. Paulina zou geboren zijn op de Grote Markt (Wijk 1). Dat zou betekenen dat haar familie huisde in een groot (en duur) pand, en dus meer van de gegoede stand was. Vooral kijkende naar de familie van haar grootmoeder moederszijde (nr. 348), en de mysteries die rond die voorouders heenhangen, zou er best wel wat oud kapitaal beschikbaar geweest kunnen zijn.

Een zicht op de poort van het Markiezenhof door de Moeregrebstraat, op een uitzonderlijk oude foto uit 1865. We zullen nooit weten wie de nieuwsgierige mensen op straat waren, misschien wel voorouders in deze kwartierstaat.. (Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof)

88 Pierre Antoin (Pieter Antoon) Kerbusch. Geboren op 22 december 1808 te Rheindahlen (Mönchengladbach, Noord-Rijnland, Duitsland).^1230,1231 Gedoopt in 1808 aldaar. Overleed op 23 augustus 1883 aan het Vrijthof te Maastricht (Zuid-Limburg); 74 jaar oud.¹²³¹

Pierre Antoin (de franstalige voornamen zijn mogelijk varianten, zo opgeschreven in de periode dat de Franse bezetter (Napoleon) net deze gebieden van Pruisen bezet had en daar de burgelijke stand invoerde) werd geboren in Dahlen (of Rijndalen, Dalen of Dalheim in oud-Nederlands) in Pruisen, het huidige Rheindahlen in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Hij was in zijn leven slotenmaker, hoefsmid, zadelmaker en meestersmid te Roermond; en daarmee begon een traditie met paarden en rijtuigen die zich in de Limburgse tak van de familie Kerbusch nog lang heeft voortgezet. Pieter Antoon woonde te Rheindahlen tot zijn huwelijk in 1839 met de Roermondse Maria Körner, hij verhuisde toen naar Roermond; in 1839 nog in handen van ‘t pasgevormde koninkrijk België. Pieter Antoon woonde, tot 1854 met zijn echtgenote, in de Veerstraat 285 en Brugstraat 115 te Roermond, van 1850 tot 1860. Van 4 augustus 1870 tot 26 maart 1871 woonde hij in Maastricht, mogelijk in verband met de familiezaak Kerbusch die inmiddels was ontstaan. Hij zou nog een aantal maal heen en weer verhuizen. Van 26 maart 1871 tot 2 oktober 1871 woonde hij weer in Roermond, op ‘t adres Buiten de Brug 276a. Vanaf oktober 1871 tot juli 1873 woonde hij wederom in Maastricht, van 1873 tot 1882 weer in Roermond, aan de Hoogstraat 50. Op 18 september 1882 verhuisde hij voor een laatste maal naar de Limburgse hoofdstad, waar hij ruim een jaar later op 74-jarige leeftijd overleed. Hij woonde te Maastricht in bij zijn zoon Johannes Hubertus Kerbusch, rijtuigverhuurder aan het beroemde Vrijthof te Maastricht volgens het telefoonboek van 1884. Hij overleed ook aan het Vrijthof, op nummer 1736. Pieter Antoon was katholiek van geloof; zijn echtgenote was hervormd, evenals hun zoon Jozephus Hubertus en kleinzoon Petrus Antonius Kerbusch.

Hij trouwde met Maria Josepha Hubertina Körner op 10/18 februari 1839 te Roermond (Noord-Limburg).¹²³⁰

89 Maria Josepha Hubertina Körner (of Komer). Geboren op 6 mei 1811 te Roermond (Noord-Limburg), en gedoopt op 27 mei 1811 aldaar.¹²³⁰ Ze overleed op 10 februari 1854 te Roermond (Noord-Limburg); 42 jaar oud. Geloof: Nederlands Hervormd. Behalve haar man hadden waarschijnlijk ook haar beide grootvaders ‘t Duits als moedertaal.

De huwelijksafkondiging van 10 februari 1839, voor de schepen van Roermond, waar Pieter Antoon dat jaar nog was komen wonen. Zijn vader Jan Herman wordt vermeld als weduwnaar, hij woont in Dahlen (“Pruischen”), en is meester-slotmaker van beroep. Roermond zat, zoals ik hierboven schreef, in een tussenperiode in 1839. Pas later dat jaar zou de stad toegezen worden aan Nederland. De functie ‘schepen’ was Belgisch, alsmede het stempel links.1230 (Afbeelding: register van huwelijksafkondigingen Roermond 1834-1842)

Eén van de beroepen waar de Zuid-Limburgse tak van de familie Kerbusch mee verwant was. Op de foto rijtuigverhuurder Eduard Kerbusch te Maastricht, nazaat van Pieter Antoon. (Foto: dhr. H. Maes)

Het Vrijthof te Maastricht op een foto van 1870. Vanaf dat jaar woonde Pieter Antoon afwisselend te Roermond en in de Limburgse hoofdstad, zijn laatste levensjaar woonde hij aan dit mooie plein. (Afbeelding: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

De overlijdensakte van Pieter Antoon. De aangifte werd gedaan door zoon Gerardus Hubertus Kerbusch, ‘agent van politie’, en bekende Joannes Stijns, ‘rouwverhuurder’, weer een beroep waar de familie bekend mee was. Hoewel de Duitse eenwording al twaalf jaar terug was in 1883, werd Pruisen als zijn geboorteland vermeld. (Afbeelding: overlijdensregister Maastricht 1883-1888).

90 Leendert Borrie. Geboren op 15 oktober 1809 te Bergen op Zoom.^{834,989,1429,1569} Gedoopt op 25 oktober 1809 te Bergen op Zoom.⁸⁹⁰ Overleed op 26 maart 1887 in de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom.^1569,2796 Geloof: Gereformeerd, Nederlands Hervormd.^989,990,1569 Hij was verver (1828, 1837, 1838, 1840, 1847, 1857, 1860-1880, periode 1880-1887), glazenmaker (1840, 1847) en huisschilder (1876). –  De familie Borrie was tot in de 20e eeuw een echte schildersfamilie. – Volgens geboorteakte van Maria Borrie 29 jaar oud in 1840, 44 jaar in 1857, 31 in 1842 (mogelijk geboren in 1811). Leendert schreef zichzelf in 1828 in voor de nationale militie; zijn uiterlijk werd omschreven. Hij was 1,630 meter lang, had een ovaal aangezicht, een rond voorhoofd, blauwe ogen, een kleine neus en mond, een ronde kin, bruin haar en bruine wenkbrauwen. Hij woonde in bij zijn ouders in de Blauwehandstraat. – Hij overleed om twee uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Willem Bastiaan Borrie, 44, verwer, zoon en door Leendert Borrie, dertig, timmerman, zoon.^{834,989,1429,2362,989,2696,1569,2796 Update: 28/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Leonard – Burrij.

Adressen:^{2249,2362,989,834,2696,1569 Update: 28/12-2017}

• 1828: Bergen op Zoom; Blauwehandstraat, inwonend bij zijn ouders.
• 1840: Bergen op Zoom.
• 1840: Bergen op Zoom; Zuidzijde Haven wijk C nummer 77a. Het gezin bestond uit Leendert Borrie, verwer, 29, geboren te Bergen op Zoom, Cornelia de Ruijter, 26, geboren te Willemstad, Cornelia Wilhelmina Borrie, twee, geboren te Bergen op Zoom, Josina Agatha Borrie, één, geboren te Bergen op Zoom, Gerrit Visser, metselaar, 27, geboren te Zwijndrecht, Elisabeth Bogelaar, dertig, geboren te Bergen op Zoom en Elisabeth Visser, zes maanden, geboren te Bergen op Zoom.
• periode 1850-1860: Bergen op Zoom; Zuidzijde Haven wijk C nummer 77b (waarschijnlijk later hernummerd naar C79, dit huisnummer bestond niet in de periode 1850-1860). Ook op C77b woonde de familie Wakkée, bij hen werd vermeld “Wal”, alhoewel dit ook de Zuidzijde Haven was. Bij C81 werd ook “Wal” vermeld. Waarschijnlijk woonden zij dus op of tegen de vesting aan.
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Zuidzijde Haven wijk C nummer 79. Het gezin had een connectie met Zeeland: de kinderen woonden in deze periode afwisselend in Bruinisse, Krabbendijke, Stavenisse, Vlissingen en Rilland.
• 1876: Bergen op Zoom.
• periode 1880-1887: Bergen op Zoom; Rijkebuurtstraat wijk C117, veranderd naar Rijkebuurtstraat wijk C nummer 5.

Hij trouwde met Cornelia de Ruijter op 3 februari 1837 te Bergen op Zoom.⁸⁹⁰

91 Cornelia de Ruijter. Geboren op 10 oktober 1814 te Willemstad (West-Brabant).^{834,890,989,1569,2797} Overleed op 5 maart 1887 in de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom.^{1569 Update: 28/12-2017} Geloof: Gereformeerd, Nederlands Hervormd.^989,990,1569 Ook bekend als/Schrijfwijze ook: de Ruyter. Zij werd geboren om zes uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door haar vader Bastiaan de Ruijter, 36, arbeider, woonachtig te Willemstad met als getuigen Fredrik Birkenfeld, 52, vroedmeester en Teunis van Wijngaarden, 42, arbeider, beiden woonachtig te Willemstad. – Zij overleed om één uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Willem Bastiaan Borrie, 44, verwer, zoon en door Leendert Borrie, dertig, timmerman, zoon.^{890,2796,2797 Update: 28/12-2017}

In september 2019 schreef ik onderstaande over deze familie in een artikel over kadasterkaarten.

Niet al mijn Bergse voorouders waren hoveniers. Via mijn oma Bernaards stam ik af van het gereformeerde echtpaar Leendert Borrie (*Bergen op Zoom, 1809, ✞ aldaar, 1887, kwartierstaatnummer 90) x Cornelia de Ruijter (*Willemstad, 1814, ✞ aldaar, 1887, kwartierstaatnummer 91). Leendert was verver en glazenmaker, waar de familie Borrie ook lang bekend stond als schildersfamilie. Van hen weet ik dat ze altijd op de Kaai woonden, in de loop van de 19de eeuw aan de Zuidzijde Haven en tegen het einde van hun leven in de Rijkebuurtstraat, op nummer C117 (veranderd naar C5). Zij overleden ook beiden op dat adres.
Leendert en Cornelia stelden twee keer hun testament op bij de Wouwse notaris Van Gastel. Wat laatste betreft valt het dus op dat deze notaris best wel van klandizie had opgebouwd binnen verschillende ‘kringen’ in Berrege; niet alleen onder de hoveniers dus. Het eerste testament was van 12 mei 1876, het tweede van 3 juli 1882. Volgens die twee testamenten lieten ze alles aan elkander na. Op 17 maart 1884 verkocht het echtpaar, of Leendert althans dus, hun huis aan hun zoon Cornelis Willem Borrie. Het betrof een huis met erf in sectie G nummer 1243 voor een bedrag van 2300 gulden met een verschuldigd gebleven percentage van 5% per 17 maart.
Drie jaar later, in maart 1887, kwamen beide echtelieden te overlijden. Op 22 april 1887 werd bij notaris Van Gastel de boedelscheiding opgesteld in bijzijn van Willem Bastiaan Borrie, te Bergen op Zoom, verver en voogd van de minderjarige kinderen van Theodorus Samuel Borrie, Jan François Borrie, te Bergen op Zoom, smid en voogd over de minderjarige kinderen ‘Kerbus’, Maria Kock, te Terneuzen, weduwe van Theodorus Samuel Borrie en voogdesse over haar minderjarige kinderen, Leendert Borrie, timmerman te Bergen op Zoom, Cornelis Willem Borrie, verver te Bergen op Zoom, schoonzoon Karel Rijkhals, pottenbakker te Bergen op Zoom en getrouwd met Cornelia Borrie, Joseph Kerbus, korporaal bij het derde regiment infanterie in het garnizoen te Bergen op Zoom, weduwnaar van dochter Maria Borrie en voogd over hun minderjarige kinderen Maria Kerbusch, Antonius Kerbusch en Josina Kerbusch (mijn betovergrootvader Petrus Antonius Kerbusch was in 1887 blijkbaar reeds wettelijk meerderjarig, of met Antonius moet hem bedoeld worden), Dirk Hendrikus Boekweit, zonder beroep en woonachtig te Bergen op Zoom, getrouwd met dochter Josina Borrie en als laatste Agatha Josina Borrie, zonder beroep, woonachtig te Bergen op Zoom.

Nadat de notaris noteerde dat het sterfhuis van de echtelieden Rijkebuurtstraat wijk C nummer 117 was, ging hij over tot het opsommen van de inventaris.

• In het ‘saletje‘ waren raamgordijnen, een tafel met kleed, zes stoelen, vier schilderijen, een spiegel, zeven schoorsteenfiguren, koperen kaarsenschaal, ‘karpet’, twee vazen, twee kleine vazen, een ‘Berlijnsch’ koffie- en theeservies, een penant tafeltje, een blaadje en karaf met glazen, een vergulde spiegel, raam- en deurgordijnen, twee bloempotten, blad en doosjes, drie karaffen, twaalf glazen, vier bierglazen, een bak, vijf potjes, een ‘gefleschken’, een ketel, een amfoor, een koffiemolen en vier borden.
• In de alkoof vijf vloerkleedjes, een verenbed, strozak, kapo(..) peluid (?), twee verenkussens, twee lakens, vier dekens, bedgordijnen en twee gordijnen met rabatten.
• In de achteralkoof een eikenhouten bureau, een ladetafel, twee deurgordijnen, drie lampen, servies met twee doosjes, vier stoven, drie strijkijzers, vier schilderijen en een spiegeltje.
• In de achterkamer waren raamgordijnen, een hanglamp, een tafel, een kachel met toebehoren, negen stoelen, schoorsteenfiguren, een hangklok, een geverfde linnenkast, drie bloemvaasjes met stolpen, een schilderij, twee borden of horden, twee koperen ketels, twee karaffen met enige glazen, drie blaadjes, een blikken busje, vier gekleurde borden, enige borden met schalen en keukengerief, twee bijbels en kerkboeken, blad en doos, drie paar beddelakens, een paar witte bedgordijnen, rabat en kleine gordijntjes, zestien linnen slopen, zwarte koralen met goudslot en twee bellen, negen tinnen lepels, acht stalen vorken, vijf messen, zes kleine lepels, een kleine schort, vier omslagdoeken, een boezeroen, twee veren, een veren peluid, een zeegras peluid, drie dekens en twee lakens.
• In het keukentje twee teilen, een droogrekje, een stelletje, een korf, een linnenbak, een ragebol en nog meer teilen.
• In de keuken, er was blijkbaar ook een grote, waren een wollen deken, een katoenen deken, een kussen en vier strozakken, een kachel, koekepannen, ijzeren potten, enige potten en pannen, twee emmers en bank, zes gulden aan aardappelen, een ton, een stamper, een tob en mans- en vrouwenkleren.
• Daarnaast bezat Leendert nog drie obligaties, da’s wel vrij bijzonder. Hij had een tien aandelen m.b.t. het ‘Zuidwesterspoor’ in Rusland, elk met een waarde van tien roebels.
• Dan was er nog een lening van 154 roebels aan datzelfde Rusland van de tsaar, en een obligatie op een goudlening in Hongarije van duizend florijnen. Het huis, dat verkocht was aan zoon Cornelis Willem Borrie, had een hypotheek ten laste van diezelfde zoon. Het bracht 2300 gulden op ter verdeling.

Perceel G1243 was ten tijde van de vermelding een perceel waar niets aan veranderd was sinds de originele eerste kaarten uit 1832. Dat betekent dat ze op die eerste kaart terug te vinden is. Een beetje puzzelen met waar er nu gebouwd is waar in 1832 blijkbaar de tuin van het Spuihuis lag brengt me op het pand ‘de Kogge’. Dat is wél een gemeentemonument, en een groot herenhuis wat correspondeert met de vele ruimtes zoals die omschreven zijn in de boedelscheiding. Oftewel: dit echtpaar was wat meer van stand dan de meeste van mijn voorouders. De samenstellers van het Bergs Monumentenboek uit 1995 omschrijven het 18de-eeuwse pand als volgt:

“Tweelaags onderkelderd pand met een wit geverfde lijstgevel onder een zadeldak met schild aan de voorzijde. Symmetrisch opgebouwde gevel met licht getoogde deur- en vensteropeningen, getoogd met strekse bogen. Eenvoudige schuiframen met glas-in-lood in de bovenlichten. Vensters met hardstenen onderdorpels. Links onder in de gevel bevindt zich een kelderluik. Opvallend zijn de lichtopeningen in het fries, geflankeerd door voluutvormige consoles die tevens de geprofileerde kroonlijst dragen. Het dakschild aan de voorzijde is niet helemaal symmetrisch.”

Op de originele kadasterkaart uit 1832. Afbeelding: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Het tweede pand van links is de Kogge. (Foto door mijzelf, 27/8-2019)

92 & K71 Cornelis Ludovicus Knoet. Geboren op 27 december 1804 te Bergen op Zoom.^2298,2300 Gedoopt op 27 december 1804 te Bergen op Zoom.^537,402 Overleed op 22 mei 1890 te Bergen op Zoom.^537,1934 Geloof: rooms-katholiek.⁴⁰² Hij was koffijhuisbediende (1823, 1824, 1825, 1826, 1827), hoedenmakersknecht (1828), hoedenmaker (1828), boekbinder (1841, 1843, 1844, 1849, 1852), arbeider, schutter (vanaf 1829, 1833) en scherpschutter – Lengte: 157,4 cm (1829). Hij woonde in 1829 zijn hele leven (’altijd’) in Bergen. – Inschrijving nationale militie 1823: zijn geboorteplaats lag in het negentiende militiekanton. Zijn maat (taille) was 1el540. Het lijkt erop dat hij op 5 april 1823, met lotnummer 57, een jaar werd vrijgesteld. In 1824 was zijn maat (taille) 1,537. Het lijkt erop dat hij toen (12/2-1824) wederom een jaar vrijgesteld werd vanwege ‘onder de maat’; ik begrijp niet precies wat dat wilt zeggen maar dat staat ook bij andere militairen op Knoets pagina van het register. Op 11 februari 1825, 13 februari 1826 en 16 februari 1827 werd hij wederom een jaar vrijgesteld, om precies dezelfde reden. – Hij overleed om twee uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Cornelis Johannes Knoet, 54, letterzetter, zoon en Carolus Meerbach, 55, grutter, schoonzoon. – ^{537,825,826,1234,2252,806,2253,2254,687,2298,2299,2300,2301,2302,1934,2311,2364} Getuigen bij zijn doop waren Cornelius Knoet en Antonetta van Montfort.⁴⁰² Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Cornelis, Cornelis Lodenwijk.

Adressen:^{2284,2298,825,826,1234}

• 1823: Bergen op Zoom
• 1828: Bergen op Zoom
• 1829: Bergen op Zoom, Molstraat wijk 1 nummer 46
• 1852: Bergen op Zoom, Wouwschestraat 152
• 29/10-1886: Bergen op Zoom
• onbekend: Bergen op Zoom, Moeregrebstraat B93

Doopakte. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Detail uit een militair register; te zien is één van de vele vrijstellingen die Cornelis Ludovicus Knoet kreeg voor militaire dienst. ‘Onder de maat’ is er te lezen. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Bericht van overlijden in dagblad ‘De Grondwet’ van 29 mei 1890. (Afbeelding: Delpher/Koninklijke Bibliotheek)

In 1905, ruim honderd jaar na zijn geboorte, en zo’n vijftien jaar na zijn overlijden, werd in Bergen op Zoom een openbare verkoping gehouden door veel van zijn nakomelingen; kinderen, schoonkinderen en kleinkinderen. Zij verkochten voor honderden guldens aan huisraad. Misschien ging het om zijn erfenis, of om meerdere erfenissen uit de familie Knoet. De notariële akte over de verkoop geeft in ieder geval een mooi beeld van de verbanden tussen zijn nakomelingen.

Deel 25 nummer 936, Extract uit het register van voorloopige (…)giften van openbare verkoopingen van roerende goederen ten kantore der registratie te Bergen op Zoom, Den 22 maart 1905 verscheen de heer Cornelis Franciscus Joseph Egelie, rijksklerk der registratie en domeinen te Bergen op Zoom, als gemachtigde van den heer Willem Jan van Gruting, notaris ter standplaats Bergen op Zoom, die verklaarde dat deze in het openbaar zal verkoopen roerende goederen en wel: op Donderdag 23 maart 1905 des namiddags om een uur in het Nederlandsch Koffiehuis bij den heer van IJzerlooy te Bergen op Zoom, ten verzoeke van de navolgende eigenaren:

1. Cornelis Johannes Knoet, boekbinder te Bergen op Zoom en verdere erfgenamen van Adriana Knoet, weduwe van Jacobus Penders en 2. mejuffrouw Maria Jacoba Kiel, zonder beroep, wonende te Bergen op Zoom, weduwe van den heer Louis Cleempoel, waarvan de comparant (…) verzoekt en deze geteekend heeft. Ch J. Egelie. Voor afschrift de ontvanger Stoop.

Heden den drie en twintigsten maart negentien honderd en vijf, ben ik Willem Jan van Gruting, notaris standplaats hebbende te Bergen op Zoom, des namiddags om een uur in het Nederlandsch koffiehuis bij den heer van IJzerlooij (…) overgegaan tot de openbare verkooping van roerende goederen ten verzoeke van de navolgende eigenaren:

a. 1. Cornelis Johannes Knoet, drukker wonende te Bergen op Zoom, 2e Cornelis Meerbach, koopman, wonende te Bergen op Zoom, als in (…) gemeenschap van goederen gehuwd met Wilhelmina Knoet, 3e Johanna Knoet zonder beroep wonende te Bergen op Zoom weduwe van Hendrikus Bouwheer, 4e Leonardus Knoet, werkman (…), 5e Alida Knoet zonder beroep wonende alhier, 6e Eduardus Knoet werkman (…), 7e Cornelis Ludovicus Knoet, schoenmaker (…), 8e Petrus Johannes Knoet, timmerman (…), 9e Jacobus van Luijk, sergeant majoor wonende te Rotterdam, als in (…) gemeenschap van goederen gehuwd met Adriana Knoet, 10e Antonius Vogelaar werkman wonende te Rotterdam als in (…) gemeenschap gehuwd met Maria Cornelia Knoet, 11e Joseph Hermans werkman wonende te Antwerpen in (…) gemeenschap gehuwd met Adriana Hendrika Knoet, 12e Alida Josephina Knoet zonder beroep wonende te Rotterdam, en b. mejuffrouw Maria Jacoba Kiel zonder beroep wonende te Bergen op Zoom, weduwe van den heer Louis Cleempoel.

Geschiedende deze verkoop onder de navolgende bedingen: De verkooping geschied bij opbod, (…) bij den koop. De verkoopers zijn tot geene vrijwaring hoe dan ook (…) gehouden; het gekochte is van het oogenblik der toewijzing voor rekening en risico der koopers. De betaling der kooppenningen zoals dadelijk van de toewijzing der koopen moeten geschieden; tegelijkertijd (…) zal elken kooper vijftien honderd van den door hem uitgeloofde koopprijs moeten voldoen, en dezen uit de op deze verkooping vallende onkosten te voldoen. Alle geschillen storende de verkooping met betrekking (…), worden door mij notaris beslist. Na voorlezing van het bovenstaande werd tot de verkooping overgegaan en verkocht de navolgende voorwerpen voor de erachter gestelde prijzen.

Er werd voor honderden guldens aan spullen verkocht; dit stond er op het lijstje (en sommige spullen meerdere keren): tafel, bank, waschtob, nachtkastje, droogrek, sch(…)stukken, vlaggenstok, boeken, kopstokken, emmers, stoven en kolenbak, kolenemmer, potten en pannen, waterstoof, emmers en potten, doofpotje, werkband en mes, gieter, spionnen (?), petroleumstel, trommels, waschketel, theeemmer, kolenbak, gordijnen, behangsel, servies, messen, messen en vorken, bordjes, borden, aschbakjes, lepels en vorken, aardewerk, waschstel, kopjes, koperwerk, schaaltjes, spiegeltjes, klokje, lepeldoosje, (…)doos, likeurkelder, dambord, koffiekom, trommeltjes, glaswerk, wijn, spiegel, mallen, vlag, horretjes, pendule, karpel (?), deken, lepeltjes, knipbeurs, horloge, broche, dameshorloge, ketting, knopjes, stok, ring, ringen, kistje, borsteltje, stoelen, zorgstoel, leunstoel, bed en piluw (?), ledikant, kachel, kast, zeil, tuinbank, leer, bloemenmand, koppen, stomp(…), fiets, vogelkooi, klok, boekenhangertje, kapstok, pan, schilderijtjes, speeldoos, koffiekom, beeldjes, lamp, uittrektafel, kinderstoel, bed, wieg, cooper en zeil, karaffen, vaasjes, tafelkleed, gaslamp en kinderwagen.²⁴⁰⁸

Een deel van de lijst van spullen die verkocht werden, met het behaalde bedrag erbij. (Afbeelding: bron 2408/Minuutakten notaris W.J. van Gruting te Bergen op Zoom/WBA Bergen op Zoom)

Het ‘Nederlandsch Koffiehuis’, waar de openbare verkoping in 1905 plaatsvond, kennen we anno 2016 als Den Enghel. Hier met logo op de gevel op een foto van de Mart uit 1908. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

Hij trouwde met Adrienne Hendrina Schrier op 27 november 1827/3 januari 1828 te Bergen op Zoom.⁵³⁷

93 Adrienne Hendrina Schrier. Geboren op 15 december 1805 te Sluis (Zeeuws-Vlaanderen).^1234,1235 Overleed op 23 juli 1889 te Bergen op Zoom, zij werd 83. Woonde te Bergen op Zoom in 1828.¹²³⁴ Geloof: Nederlands Hervormd. Zij was dienstbode (1828) en werd om 5u ‘s nachts geboren.¹²³⁴ Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Adriana Henderina, Adriana Heidrina, Adriana Hendrina, Hendrika – Schier.

Uitsnede uit de huwelijksakte, 1828. Adriana Henderina was dienstbode alhier, Cornelis Knoet was in de leer bij een hoedenmaker. Bij zijn huwelijk was alleen zijn moeder Barbara Pluijmen (nr. 185) aanwezig, die was op dat moment ‘waschvrouw’ van beroep. Zijn vader (nr. 184) was afwezig; hij kwam waarschijnlijk om rond 1813 en is nooit meer teruggevonden. Vandaar dat er niet in de akte vermeld kon worden dat de man was overleden. (Afbeelding: Huwelijksregister Bergen op Zoom 1827/1828/Genver)

 De geboorteakte van Adriana Henderina. Zeeuws-Vlaanderen was in 1805 ingelijft door ‘t Frankrijk van Napoleon en had dus al sinds 1796 een burgelijke stand (meer info bij haar vader, zie nummer 186). Haar akte was de laatste geboorteakte van Sluis met een republikeinse datum: 5 nivôse XIV. (Afbeelding: geboorteregister Sluis 1796-1820/Genver)

94 Hendrik Luijten. Geboren op 28 maart 1820 te Oud-Gastel (West-Brabant).^{537,853,1122,1882} Overleed op 19 januari 1911 aan de Hoofdstraat te Oud-Gastel (West-Brabant).^537,2806 Geloof: rooms-katholiek. Hij was schoenmaker (1847, periode 1850-1862, periode 1861-1869, 1865, periode 1869-1879, periode 1880-1889, periode 1889-1911) – Hij overleed om half vier ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Johannes Luijten, 53, timmerman, zoon en door Petrus Luijten, 63, kleermaker, zoon, beiden woonachtig te Oud-Gastel.^{537,853,1122,2806,2807,1874,2808,1873,1882,2809 Update: 29/12-2017}

Adressen:^{853,1122,2807,1874,2808,1873,1882,2809 Update: 29/12-2017}

• periode 1839-1849: Oud-Gastel; wijk A (dorp) nummer 50, ‘kom van het dorp’. Het gezinshoofd was Petrus Daerden, die na zijn overlijden doorstreept werd en vervangen door Hendrik Luijten. Verder woonden er de kinderen Willem Daerden, Maria Daerden en Geertruij Daerden. Bij religie werd bij Dirkje een streepje gezet onder katholiek, wat later weer doorstreept werd, maar niet vervangen.
• 1847: Oud-Gastel.
• periode 1850-1862: Oud-Gastel; wijk A (dorp) nummer 50.
• periode 1861-1869: Oud-Gastel; wijk N nummer 84. Het gezin bestond uit Hendrik Luijten (*1820), Dirkje Havelaar (*1817), Wilhelmus Daarden (*1837, stiefzoon), schoenmaker, ingekomen uit “Oud Vossemeer, Zuid-Holland” (?) op 24/1-1863, vertrokken naar ‘Godesdaartsvelde’ in Frankrijk (is Godewaarsvelde) op 7 februari, op 5/1-1864 weer ingekomen vanuit Essen (Antwerpen, België) en op 19/3-1864 weer vertrokken naar Huijbergen, Geertruida Daarden (*1838, stiefdochter), ingekomen op 2/2-1865 vanuit Fijnaart, vertrokken op 15/5-1868 naar [onleesbaar], Petronella Luijten (*1847), vertrokken op 6/5-1868 naar Roosendaal (ze was daar dienstbode), Maria Luijten (*1849), vertrokken op 10/5-1869 naar Roosendaal, Josephus Luijten (*1852), Petrus Luijten (*1854), Johannis Luijten (*1857) en Cornelia Luijten (*1862).
• 1865: Oud-Gastel.
• 1869-1879: Oud-Gastel; wijk A nummer 127. Bij Dirkje werd vermeld dat ze geboren werd te Woudrichem in Zuid-Holland.
• periode 1880-1889: Oud-Gastel; wijk A nummer 133, later wijk A nummer 146.
• periode 1889-1911/1913: Oud-Gastel: wijk A nummer 146, veranderd naar A153, A162 en Hoofdstraat A177.

Hij trouwde met Dirkje Havelaar op 14 februari 1847 te Oud-Gastel (West-Brabant).^{537 Update: 29/12-2017}

95 Dirkje Havelaar. Geboren op 30 januari 1817 te Woudrichem (Midden-Brabant).^{537,853,2805,1882} Overleed op 24 mei 1913 aan de Hoofdstraat te Oud-Gastel (West-Brabant).^{537,2805 Update: 29/12-2017} Geloof: Nederlands Hervormd, bekeerd RK (1860).⁸⁵³ Dirkje was dagloonster. – Zij overleed om vier uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Antonius Luijten, 58, schoenmaker, zoon en door Johannes Luijten, 55, timmerman, zoon, beiden woonachtig te Oud-Gastel.^{537,2805 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Derkje. Derkje was eerder gehuwd op 20 december 1834 te Woudrichem met Petrus Daerden (*Bergen op Zoom, 11 januari 1806, †Oud-Gastel, 30 juli 1845). Hij overleed op ‘t adres A36 te Oud-Gastel, waar hij waarschijnlijk met Dirkje en zijn kinderen woonde. Dirkje was dagloonster⁵³⁷, en van origine Nederlands Hervormd, maar later “bekeerd katholiek” (1860)⁸⁵³.

Afschrift van de geboorteakte van dochter Petronella (1847, nummer 47) in de bijlagen van diens huwelijk. (Afbeelding: huwelijksbijlagen Bergen op Zoom 1873-1875/Genver)

96 & LW6 Bartholomeus Linders. Geboren in 1758 te Woensdrecht (West-Brabant), gedoopt op 11 oktober 1758 te Woensdrecht (West-Brabant). Overleed op 12 januari 1842 te Woensdrecht (West-Brabant). Geloof: Rooms-Katholiek. Hij was boerenknecht. Bartholomeus was de eerste in een ‘traditie’ in de familie Linders van laat trouwen en laat vaderschap: hij was 57 jaar oud bij zijn huwelijk met Anna Maria Demmers, en 66 jaar oud toen zijn zoon Jan Linders geboren werd in 1824. Zijn voornaam (of de vernoeming naar zijn overgrootvader) was een van de belangrijkste redenen om sinds een aantal jaren terug niet langer aan te nemen dat de familie Linders van de tak te Huijbergen afstamde, maar zover bekend altijd in Woensdrecht woonde.

Hij werd vermeld in het kadaster over 1811-1832 als eigenaar van huis met een erf en tuin in een gebied genaamd ‘de Bosschen’, op de hoek van de Rijzendeweg ten oosten van Woensdrecht. De kans is erg groot dat hij ook in dat huis woonde. Meer informatie hier.  ^{Update: 5 april 2016}

Originele afbeeldingen: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Google.

Hij trouwde met Anna Maria Demmers op 3 maart 1815 te Woensdrecht (West-Brabant).

97 Anna Maria Demmers. Geboren in 1789 te Woensdrecht (West-Brabant), gedoopt op 21 mei 1789 te Woensdrecht (West-Brabant). Zij overleed op 20 april 1874 te Woensdrecht (West-Brabant). Geloof: Rooms-Katholiek.

98 Jelle Reijnder Jellema. Geboren op 9 november 1807 te Sneek (Friesland).^{834,968,990,1277,2080,2820} Gedoopt op 29 november 1807 te Sneek (Friesland).²⁰⁸⁰ Overleed op 20 september 1879 te Arnemuiden (Walcheren, Zeeland), hij werd 71.^{2820 Update: 29/12-2017} Geloof: Nederlands-Hervormd, Rooms-Katholiek.⁹⁹⁰ Zijn middelste naam ‘Reijnder’ is een patroniem. De ouders van Jelle Jellema waren Reinder Jelles Jellema (no. 196), geboren op 27 april 1784 te Sneek, en een maand later aldaar hervormd gedoopt op 27 mei 1784, en Anna Pieters Cleijenburg (of Kleyenburg, no. 197), geboren in de Friese hoofdstad Leeuwarden op 28 september 1785 en aldaar hervormd gedoopt op 7 oktober van dat jaar. Zij huwden op 25 mei 1806 te Sneek. Reinder Jelles en Anna Pieters overleden erg jong, eerste op 28 april 1813 te Sneek, 29 jaar oud, Anna op 17 april 1816 te Sneek, 30 jaar oud. Jelle Jellema was elf jaar oud toen zijn moeder overleed, hij werd toen waarschijnlijk overgeplaatst naar een weeshuis. 

Hij was zilversmid, dagloner (1840), rondventer (1842), arbeider (1850, 1854, 1860), spoorwegbeambte, brugwachter (1879) en korporaal Depot ‘NF’. – Op 17 september 1823 werd er om middernacht in ’t burgerlijk gasthuis te Antwerpen een zoon van hem geboren: Jacobus Herremans. Deze zoon werd bij ’t huwelijk in 1840 erkend, dit werd ook vermeld in de kantlijn, naast Jacobus’ geboorteakte. Dit betekent dat Jelle nog geen zestien jaar was toen zijn eerste kind geboren werd. Vermeld werd dat Jacobus een onwettige zoon was van Theodora Gerarda Hermans, ‘salverstekmaakster’, achttien, geboren én woonachtig te Bergen op Zoom. Getuigen waren Petrus Franciscus van Laer, bezorger van het burgerlijk gasthuis, in ’t gasthuis woonachtig, 54, “dewelke ons het kind getoond heeft”, Andreas van Laer, klerk, 24, woonachtig te Antwerpen in sectie 3 nummer 623 en Petrus Josephus Piot (?), ziekendiender, 71, woonactig te Antwerpen in sectie 3 op nummer 1661. – Hij kreeg bij Theodora Hermans twee onwettige kinderen te Groningen; Antoon Hermans, geboren op 26/4-1835 en Jacoba Hermans, geboren op 14/10-1837. In 1840 werd een extract van de huwelijksakte te Bergen op Zoom opgenomen in het geboorteregister van Groningen, waarin vermeld werd dat de twee kinderen gewettigd waren. Van Antoon werd er in 1835 geen geboorteakte opgesteld, van Jacoba wel in 1837, zonder vermelding van Jelle. Jacoba werd geboren om 21u “in het Klooster”, wijk A nummer 97, als dochter van Theodora Gerarda Hermans, geboren te ’s-Hertogenbosch, 31, zonder beroep. De aangifte werd gedaan door Martha Smit, echtgenote van Gerrit Kielder, geautoriseerde vroedvrouw, met als getuigen Hindrik Bus, 57, timmerman en Willem Cornelis Roode, 35, wever, beiden woonachtig te Groningen. – Voor het extract van hervormde doop te Sneek in de huwelijksbijlagen van 1852 werd op 19 februari 1852 een certificaat van onvermogen afgegeven door de burgemeester van Bergen op Zoom. – Jelle werd vermeld in ’t inschrijvingsregister van gevangen mannen Breda over 1859-1861. Hij werd veroordeeld op 17 september 1860 voor de arrondissementsrechtbank te Breda tot één maand gevangenisstraf tot op veertien dagen verminderd (de helft voorwaardelijk dus) voor frauduleus vervoer (smokkel). Vermeld werd dat hij arbeider was, 53, geboren werd te Sneek, woonde te Bergen op Zoom, rooms was, lager onderwijs had genoten en dat dit zijn eerste veroordeling was. Hij zat zijn straf uit van 30 januari 1861 tot 13 februari 1861, hij kwam dus vervroegd vrij. – Hij overleed om half twee ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Anthon Jellema, 44, ploegbaas bij de staatsspoorwegen, zoon, woonachtig te ’s Heer Arendskerke en door Antonij Hubrecht de Smidt, 39, rijksveldwachter, woonachtig te Arnemuiden, bekende. ^{834,968,990,358,2820,2821,2822,2834,2835,2836,2837,2838,2839 Update: 29/12-2017}Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Jelle Reindert, Jelle.

Adressen:^{834,990,1277,835,2820,2821,2822,2823,2696,2834,2835,2836,2837,2838,2839 Update: 29/12-2017}

• 1823: Antwerpen.
• 1835: Groningen.
• 1837: Groningen (Theodora Hermans); Het Klooster wijk A nummer 97. In 1830 woonden op A97 (toen ook vermeld als ‘Het Klooster’): Dina Vogelzang (38, *Steenwijk), Pieter Eerhart (29, *Groningen), Lammechien Eerhart (59, *Groningen), Harmannus Verhuigen (57, *Groningen) en Eelizabeth Hindriks (15, *Coevorden).
• 1840: Bergen op Zoom.
• 1842: Bergen op Zoom; Noordmolenstraat. Dit werd vermeld in de inschrijving voor de nationale militie van zoon Jacobus Jellema; hij was toen rondventer (zijn vader ook) en zijn uiterlijk werd opgenomen: ovaal aangezicht, rond voorhoofd, blauwe ogen, spitse neus, kleine mond, spitse kin, bruin haar, bruine wenkbrauwen en geen merkbare tekenen.
• 1850: Bergen op Zoom; wijk E nummer 138 (Jelle, ook vermeld op Klaverstraat E137?). In 1840 woonde op E137 de familie Borgwat en op E138 de familie van Johannes Laffancé, een Groninger. E137 was toen de Noordmolenstraat.
• 1850: Bergen op Zoom; wijk E nummer 66a (Maria). E66a was de Mosselstraat in 1840. Er woonde toen koopman Hendrik Johannes Lint (34, *Bergen op Zoom), Johanna Catharina Verworst (46, *Woensdrecht), Geertruda Lint (11, *Woensdrecht) en Eva Israel Kohen (68, *Oss).
• 1852: Bergen op Zoom.
• 1854: Bergen op Zoom; Noordmolenstraat. Dit werd vermeld in de inschrijving voor de nationale militie van zoon Antoon Jellema; hij was toen tabakskerver en zijn uiterlijk werd opgenomen: ovaal aangezicht, rond voorhoofd, blauwe ogen, spitse neus, kleine mond, ronde kin, blond haar, blonde wenkbrauwen en geen merkbare tekenen.
• 1860: Bergen op Zoom; Schoolstraat wijk H nummer 79.
• 1864: Bergen op Zoom (Jelle).
• 13/10-1864: Bergen op Zoom (Maria).
• vanaf 21/9-1868: Veere (Walcheren, Zeeland, beide echtelieden).
• 1879: Arnemuiden (beide echtelieden).
• 29/4-1884 tot 4/6-1884: Hoogerheide, Zandfort wijk B nummer 255, B nummer 280 en B nummer 295 (Maria).
• 4/6-1884 tot 29/8-1884: Goes (Maria).
• 29/8-1884 tot 10/11-1885: Hoogerheide, Zandfort wijk B nummer 255, B nummer 280 en B nummer 295 (Maria).
• vanaf 10/11-1885: Bergen op Zoom (Maria).

Hij trouwde op 11 maart 1852, 44 jaar oud, met Anna Volkaart te Bergen op Zoom. In de huwelijksbijlagen werd van Anna een extract van haar geboorteakte, en van Jelle een extract van zijn hervormde doop bijgevoegd. Beide extracten waren ‘wegens onvermogen’ vrij van zegel, er hoefde dus niet voor betaald te worden.

Het extract van Jelle’s hervormde doop te Sneek, o.a. bevestigd door ambtenaar der burgelijke stand Ten Cate. Het zegel van onvermorgen werd persoonlijk afgegeven door de burgemeester van Sneek. (Afbeelding: Genver)

99 Maria (Anna) Volkaart. Geboren op 30 augustus 1815 te Bergen op Zoom.^{968,1277,1314} Overleed op 5 januari 1894 te Bergen op Zoom, zij werd 78. ^{Update: 29/12-2017} Geloof: Rooms-Katholiek. Ook bekend als/Schrijfwijze ook: ‘Maria zegge Anna’, Anna – Volkaert, Volkart, Volkhart. Zij was huishoudster (1887). – Zij werd om zeven uur ’s morgens geboren, bij de aangifte werd gecompareerd voor de burgemeester door Hendrika Huijsselaar, 57, stadsvroedvrouw in bijzijn van Marijnus Anthonissen, 55, arbeider en Johan Adolf Court, 62, stadsbode, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Extract van de geboorteakte bij de huwelijksbijlagen in 1852 was net als bij haar echtgenoot vrij van zegel middels een certificaat van onvermogen door de burgemeester van Bergen op Zoom (19 februari 1852).^{968,835,1314 Update: 29/12-2017}

Het bijschrift bij Johanna’s (nr. 49) geboorteakte, waardoor wettiging werd verleend via brieven van wettiging van Z.M. Koning Willem III. Bergen op Zoom, 1837/1859/1860. (Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof)

Koning Willem III der Nederlanden.

100 Cornelius (Cornelis) Huijps (of Huyps). Geboren op 19 mei 1804 te Wouw-Oostelaar (West-Brabant)⁸⁵⁰. Gedoopt in 19 mei 1804 te Wouw (West-Brabant)⁸⁵⁰. Hij overleed op 20 december 1850 te Roosendaal-Haïnk (West-Brabant).¹¹⁵⁹ Geloof: Rooms-Katholiek. Cornelis was landbouwer (1836)²⁰⁰, bouwman (1849) en arbeider (eveneens 1849). Hij woonde in 1836 in de Roosendaalse wijk I²⁰⁰, in 1843 in de gemeente Wouw, en in de periode 1849-1850 in ‘t buurtschap Haïnk, adres I27a.^777,1159 Als zijn geboorteplaats is ook Roosendaal vermeld. Cornelis deed mede aangifte van het overlijden van zijn latere schoonmoeder Anna Catharina Maas in 1836 (nr. 203), als ‘gebuur van de overledene’²⁰⁰.

Hij trouwde met Petronella Verbraak op 11 augustus 1839 te Roosendaal (West-Brabant).

101 Petronella (Petronille) Verbraak. Geboren op 1 januari 1813 (om zes uur ‘s morgens¹²⁴⁹) te Roosendaal (West-Brabant).^1159,1249 Overleed op 19 januari 1871 te Wouw (West-Brabant); 58 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Zij woonde in 1843 in de gemeente Wouw, en te Haïnk (Wijk I27a) onder Roosendaal in de periode 1849-1861.¹¹⁵⁹  Zij was tapster en landbouwster (1849) van beroep.⁷⁷⁷ Ze hertrouwde op 23 november 1856 te Roosendaal met Hendricus van Oekkel (*Rijsbergen, 1823).

De geboorteakte van Petronella, 1813. Haar latere (bij haar huwelijk overleden) schoonvader Gabriël Huijps (nr. 200), was getuige bij haar geboorte.¹²⁴⁹ Het feit dat Gabriël getuige was wijst er waarschijnlijk op dat Petronella geboren werd in de Roosendaalse wijk I, in de buurtschappen Haïnk of Bulkenaar. (Afbeelding: GA Roosendaal)

102 Pieter Jan van der Poel. Geboren op 20 oktober 1787 te Woensdrecht (West-Brabant), overleed op 12 oktober 1854 te Ossendrecht (West-Brabant). Voornaam ook: Petrus Johannes. Geloof: Rooms-Katholiek. Pieter Jan was herbergier te Ossendrecht (1835), en arbeider in 1840 en 1843. ³⁸⁹, ³⁹⁰ Hij was geletterd in 1819, en woonde in 1832 in huis 60 op ‘t dorpscentrum van Ossendrecht. Pieter Jan bezat een groot pand met tuin vlakbij de Gertrudiskerk in de periode 1811-1832. Meer details.   ^{Update: 28 maart 2016}

Hij trouwde met Maria Paardekamp op 27 mei 1835 te Ossendrecht (West-Brabant).

103 Maria Paardekamp (of Peerdekamp). Geboren op 6 oktober 1813 te Ossendrecht (West-Brabant). Zij overleed op 7 december 1858 te Ossendrecht (West-Brabant), waar zij in 1830 ook woonde.  Geloof: Rooms-Katholiek.

104 Marinis van Dijke. Geboren op 31 december 1837 te Poortvliet (Zeeland).¹⁰⁰⁶ Hij overleed op 24 december 1882 te Poortvliet (Zeeland); 44 jaar oud.⁹⁷⁰ Woonde te Poortvliet (Zeeland), in 1856¹⁰⁰⁶ , en (in ieder geval in 1864) met zijn familie aan de Paasdijkstraat te Poortvliet. Geloof: Nederlands Hervormd. Marinis was arbeider in 1856. Hij werd vóór zijn huwelijk uitgeloot voor militaire dienst met lotnummer 15. Hierbij werd zijn uiterlijk omschreven. Marinis had een ovaal aangezicht, een ronde kin, een gewoon voorhoofd, een kleine mond, spitse neus, blond haar, blonde wenkbrauwen en blauwe ogen. Hij was 1,62 cm lang.¹⁰⁰⁶

Hij trouwde met Anna Anthonisse op 7 december 1860 te Poortvliet (Zeeland).

105 Anna Anthonisse. Geboren op 3 of 8 september 1835 te Poortvliet (Zeeland).¹⁰⁰² Geloof: Nederlands Hervormd. Anna woonde in 1857 aan de Paasdijkstraat 83c te Poortvliet¹⁰⁰², het huis van haar ouders. Zij was arbeidster. Na ‘t overlijden van haar man in 1883 hertrouwde ze op 1 juli 1887 te Poortvliet met de protestantse Johannes Wagenaar (*Ossendrecht, 22 juli 1849, †Bergen op Zoom, 27 december 1930, op dat moment weduwe van ene Dirkje van der Werf), en vertrok met o.a. haar zoon Wannes naar zijn woonplaats Ossendrecht.

De familie van Anna’s vader Johannis Anthonisse in het Poortvlietse bevolkingsregister over 1857-1861. Anna vertrok uit ‘t gezin bij haar huwelijk in 1860, terwijl haar schoonzus Neeltje Vermaas inwoonde. (Afbeelding: GA Tholen)

De kleine Zeeuwse huisjes aan de Paasdijkstraat te Poortvliet op een foto uit 1984. In één van deze huisjes woonde Marinis met zijn familie. (Afbeelding: GA Tholen)

106 Petrus Musters. Geboren op 22 augustus 1839 te Ossendrecht (West-Brabant), overleden op 13 januari 1912 te Ossendrecht (West-Brabant); hij werd 72 jaar oud. Woonde te Ossendrecht (1865, 1888, 1912). Geloof: Rooms-Katholiek. P. Musters was arbeider in 1888.⁶³⁴

Hij trouwde met Kee Jaspers op 13 augustus 1865 te Ossendrecht (West-Brabant).

107 Cornelia (Kee) Jaspers. Geboren op 21 maart 1839 te Ossendrecht (West-Brabant). Overleden op 18 november 1918 te Ossendrecht (West-Brabant); zij werd 79 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Kee woonde te Ossendrecht in Wijk B22 (van na 1863 tot vóór 1893) en later aan de Huijbergsebaan.

 Een zeer bijzondere foto van enkele bewoners van de Huijbergsebaan te Ossendrecht, waarschijnlijk gemaakt rond 1916. Van de dames is de derde van links Kee Musters-Jaspers (geboren in 1839!), vierde van links Kaatje Van Dijke-Musters. Ook zouden er wat verdere familieleden bijstaan. (Afbeelding: familiestichting Van Dijke).

108 Jan Baptist de Vos. Geboren op 17 april 1814 te Putte (West-Brabant, Woensdrechts deel).¹⁰²⁷ Hij overleed op 30 november 1876 te Ossendrecht (West-Brabant); hij werd 62 jaar oud.⁸³⁶ Voornaam ook: Johannes Baptist, Joannes Baptist. Geloof: Rooms-Katholiek. Jan Baptist was kleermaker van beroep (1858, 1863). Hij werd in 1840 met lotnummer 26 uitgeloot voor militaire dienst, doch zijn uiterlijk werd wel omschreven. Hij had een ovaal aangezicht, ‘n rond voorhoofd, een ronde kin, bruin haar, bruine wenkbrauwen, blauwe ogen en was 180 cm lang.^836,1027,784 Jan Baptist en zijn gezin woonden te Ossendrecht (1858), in wijk B67 (periode 1863-1893).^836,784

Het bewijs van uitloting voor militaire dienst, bijgevoegd bij zijn huwelijksbijlagen. (Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof)

Een broer van Johannes Baptist was Bernardus (Nard) de Vos, geboren in 1819 om 11u te Putte, overleden in 1864 te Zandvliet (België). Nard de Vos huwde in 1859 te Ossendrecht met Judoca Carolina Withaegs (*Ossendrecht, 1833 † Aldaar, 1871). Toen hij in 1864 overleed, hertrouwde Judoca met Wannes van Fikke, oftewel Petrus Johannes Dierckx (*Ossendrecht, 1840). Uit laatste huwelijk werd op 3 maart 1866 te Ossendrecht Kaatje Dierkx oftwel Sint Marie-Adolphine geboren. Kaatje werd na in de Ossendrechtse cichoreifabriek en in Antwerpen als dienstbode gewerkt te hebben, zuster Franciscanes. In 1899 vertrok ze naar een missiepost in Taiyuan, China (hoofdstad van de provincie Shanxi, 太原 in Chinees) waar op dat moment de anti-westerse Bokseropstand heerste. Toch ging ze, en op 9 juli 1900 werd zij in de missiepost aldaar door de Boksers onthoofd (wat haar de eerste Nederlandse katholieke ‘martelares’ maakte). Op 1 oktober 2000 werd zij door paus Johannes Paulus II heilig verklaard. Ossendrecht is ook tegenwoordig nog erg fier op Sint Marie-Adolphine, er is o.a. een museum over haar ingericht. Overigens ben ik wel verwant aan Kaatje Dierkx: haar grootmoeder moederszijde Anna Dimphna Adriaansen (1789-1847) was een zus van Petronella Adriaenssens (nr. 220).

Sint Marie-Adolphine.

Hij trouwde met Marie Elisabethe Magiels on 15 Jul 1842 te Ossendrecht (West-Brabant).

109 Maria Elisabeth (Marie Elisabethe) Magiels. Geboren op 23 juli 1811 of 1812 te Ossendrecht (West-Brabant).⁸³⁶ Overleed op 20 juni 1885 te Ossendrecht (West-Brabant); zij werd 73 jaar oud. Woonde te Ossendrecht (1873), en aldaar in Wijk B101 (1863-1893).⁸³⁶ Geloof: Rooms-Katholiek. Schrijfwijze ook: Marie Elisabethe – Machiels.

110 Adrianus (Adriaan) Adriaansen. Geboren op 16 juli of 16 juni 1821 te Ossendrecht (West-Brabant),⁸³⁵ overleed op 18 februari 1902 te Woensdrecht (West-Brabant); hij werd 80 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Adrianus was arbeider van beroep (1880)⁸³⁵, en woonde te Ossendrecht in 1846 en 1873. Mogelijk werd hij geboren in de Laagstraat 117, óp de Brabantse Wal ten zuidoosten van ‘t dorp. In de periode 1880-1900 woonde hij op ‘t ‘Heike’ (nummers B89/B97/B103) binnen de gemeente Woensdrecht. Of dat bij Woensdrecht of Hoogerheide lag is mij niet bekend. ^117,835

Hij trouwde met Johanna van Opdorp op 23 september 1849 te Woensdrecht (West-Brabant).

111 Johanna (Jans) van Opdorp. Voornaam ook wel Joanna. Geboren op 1 april 1828 te Hoogerheide (West-Brabant).^535,534,835 Overleed op 23 februari 1914 te Hoogerheide (West-Brabant); zij werd 85 jaar oud. Geloof: Rooms-Katholiek. Zij was arbeidster (1880)⁸³⁵, en woonde in 1873 binnen de gemeente Woensdrecht, in de periode 1880-1900 op dezelfde adressen als haar man.⁸³⁵

De familie van Opdorp woonde gedurende bijna de hele 19e eeuw ten oosten van Woensdrecht, langs de Fortuinstraat, in de ‘Molenakkers’ en op de ‘Neerheide’. In 1849 woonden Adriaan Adriaansen en Johanna van Opdorp in een huis wat waarschijnlijk gebouwd was door haar vader Cornelis Adriaansen. Haar moeder Anna Catharina Bogaars woonde toen in, haar grootmoeder, oom Martien van Dijk en tante Joanna van Opdorp woonden vlakbij. Het hele verhaal kunt u hier terugvinden.   ^{Update: 5 april 2016, 29 juni 2016}

Bidprentje. (Afbeelding: familiefoto)

112 Hendrik van den Kieboom. Geboren op 6 februari 1827 te Halsteren (West-Brabant).^{720,1551,2850,1538,719,1654} Overleed op 19 maart 1915 te Halsteren (West-Brabant).^{719,1654 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was arbeider (1854, 1855, 1857, periode 1859-1880, periode 1880-1905). – Hij werd geboren om vijf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door vader Hendrik van den Kieboom, 42, arbeider, woonachtig in de gemeente Halsteren, met als getuigen Gerard van de Lint, veertig, arbeider en Bastiaan Bastiaanse, 24, kleermaker, beiden woonachtig in de gemeente Halsteren. – Hij overleed om zeven uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Adriaan van Ekeren, 53, arbeider, schoonzoon en door Adam van Meel, 42, schoenmaker, beiden woonachtig in de gemeente Halsteren.⁷²⁰,^{316,1266,1551,2850,2851,1538,1654 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Van de Kieboom.

Hij trouwde met Adriana Cornelia Loos op 7 juli 1854 te Halsteren (West-Brabant).^{2850 Update: 29/12-2017}

113 Adriana Cornelia Loos. Geboren op 19 januari 1822 te Lepelstraat (West-Brabant).^{1016,2850,1538,719,1550} Overleed op 23 mei 1915 te Halsteren (West-Brabant).^{1016,719,1654} Geloof: rooms-katholiek. Zij was arbeidster (1854, 1855, 1857, periode 1880-1905). – Zij werd geboren om vier uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door vader Marijn Loos, dertig, arbeider, woonachtig ‘in de’ Lepelstraat onder Halsteren. Vermeld werd dat zijn dochter te zijner huize ‘onder Halsteren’ geboren werd, dus op Lepelstraat. De getuigen bij de aangifte waren Simon van Loon, 64, arbeider en Dingeman Nuijten, 39, arbeider, beiden woonachtig te Halsteren. – Zij overleed om half elf ‘s morgens, de aangifte werd gedaan door Adriaan van Eekelen, 54, arbeider, schoonzoon en door Adam van Meel, 42, schoenmaker, beiden woonachtig in de gemeente Halsteren.^{1016,316,2850,2851,1538,1550,1654 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Anna Catharina.

De overlijdensakte van Adriana Cornelia Loos, 1915. De aangifte werd gedaan door ene Adriaan van Ekeren, vermoedelijk een bekende, en Adam van Meel, haar ‘eerste schoonzoon.’ (Afbeelding: Overlijdensregister Halsteren 1915/Genver)

De Halsterse brandweer na een brand in een huisje op ‘t Heike, wat de Langstraat en omgeving omvatte. De heer op ‘t dak geheel links is Adam van Meel, schoonzoon van Adriana Loos, die mede aangifte deed van haar overlijden in de bovenstaande akte. De foto is rond 1921 gemaakt. Op de foto staan, v.l.n.r.: Jan de Meulder, Tom de Leeuw, Giel Lacor met de hoorn, Marijns Bakx met snor, Van Wezel, paard Bel, Jack van Tilburg met trui en pet en Frie de Keyzer, en op ‘t dak Adam van Meel, Gerrit Rampart, Marijn van der Rijzen en Koos Somers. (Afbeelding: ‘Zeven Eeuwen Halsteren’, A. Delahaye, G.W.G. van Bree, J.P.B. Zuurdeeg & drs. Th. G.M. Mooren, pagina 385)

114 Judocus Jaspers. Geboren op 15 augustus 1819 aan ’t Mussengevecht te Halsteren (West-Brabant).²⁸⁴⁴ Overleed op 4 mei 1899 aan de Heerlesebaan te Bergen op Zoom.^{180 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was arbeider (1844, 1846, 1848, 1849, 1850, 1859-1880, 1864, periode 1880-1891, 1889). – Hij werd om drie uur ’s morgens geboren als één van een tweeling, zijn tweelingbroer was Johannes Jaspers. De aangifte werd gedaan door zijn vader, Michiel Jaspers, 46, arbeider, woonachtig te Halsteren, met als getuigen Piet de Grauw, 32, winkelier en Jan de Vos, 35, schoenmaker, beiden woonachtig te Halsteren. – Judocus was geletterd. – In 1878 lieten zowel Judocus als Cornelia een testament opstellen bij de Wouwse notaris W. van Gastel. De twee akten kwamen neer op dat degene die ’t eerste overleed, al zijn/haar bezittingen naliet aan de ander. Op 20 september 1889 werd er dan uiteindelijk bij dezelfde notaris een akte opgesteld die de verdeling van de gemeenschappelijke goederen regelde. De comparanten waren Judocus Jaspers, weduwnaar van Cornelia Nuijten, arbeider, woonachtig te Halsteren, Michael Jaspers, arbeider, woonachtig te Halsteren, Jan Jaspers, arbeider, woonachtig te Halsteren, Adriaan Jaspers, arbeider, woonachtig te Halsteren, Jacobus van Eekelen, arbeider, woonachtig te Halsteren, in gemeenschap van goederen getrouwd met Maria Jaspers, Hendrik van den Kieboom, in gemeenschap van goederen getrouwd met Johanna Jaspers, Henricus Kijzers, arbeider, woonachtig te Halsteren, in gemeenschap van goederen getrouwd met Helena Jaspers, Marijn Perdaams, arbeider, woonachtig te Nieuw-Vossemeer, in gemeenschap van goederen getrouwd met Johanna Jaspers en Petrus Deelen, arbeider, woonachtig te Bergen op Zoom, in gemeenschap van goederen getrouwd met Adriana Jaspers. De gemeenschappelijke boedel van ’t echtpaar Jaspers-Nuijten bestond uit “meubilair en andere werende lichamelijke zaken” met een geschatte waarde van f180, twee moestuintjes en een huis, schuur en erf gelegen in de gemeente Halsteren (kadastersectie C nummers 918, 919 en 1378) met een grootte van zeven aren en 66 centiaren met een geschatte waarde van f700. De gemeenschappelijke boedel was dus achthonderd gulden waard. Daarna volgde een opsomming van de erfgenamen. Vermeld werd dat Judocus bij zijn huwelijk met Cornelia de verdeelde goederen had verkregen, op perceel C1378 na, dat was gekocht bij een openbare verkoop bij notaris Maarten Bax te Bergen op Zoom op 7 maart 1853. – Hij overleed om negen uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Jacobus Peels, zeventig, zonder beroep en door Petrus Johannes Disco, 62, schoenmaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{720,1266,1534,1538,779,1566,892,2842,2844,1524,2720 Update: 29/12-2017}

Adressen:^{720,1266,180,1538,2841,779,1566,892,2842,1569,2760 Update: 29/12-2017}

• 1844: Halsteren; wijk Dorp.
• 1846: Halsteren; wijk Dorp.
• 1848: Halsteren; wijk Dorp.
• 1850: Halsteren; wijk C nummer 51.
• periode 1849-1859: Halsteren; wijk C nummer 54.
• periode 1859-1880: Halsteren; wijk B nummer 20.
• periode vanaf 1880: gemeente Halsteren; geen adres vermeld.
• 3/11-1891: vertrokken van Halsteren naar Bergen op Zoom.
• 9/11-1891: ingekomen te Bergen op Zoom vanuit Halsteren. Vermeld werd dat hij ging wonen bij J.P. Deelen op de Heerlscheheide.
• periode 9/11-1891-1899: Bergen op Zoom; Poorterij wijk K nummer 56a, wijk K nummer 85 (beiden adressen over de periode 1880-1900). Dit betrof ’t gezin van zijn schoonzoon Petrus Deelen (*Bergen op Zoom, 1847), getrouwd met zijn dochter Adriana Catharina Jaspers (*Halsteren, 1850). Petrus was kroeghouder in die tijd. Ik weet niet zeker of hij bij dit gezin inwoonde, aangezien hij niet in de inschrijving werd vermeld, en de de voorletters van zijn schoonzoon hier niet ‘J.P.’ zijn. Echter, er werd vermeld dat er bij twee volkstellingen kinderen van Deelen in de inschrijving werden opgenomen (in 1890 en 1900), wat erop kan wijzen dat Judocus nooit ingeschreven werd op dit adres. In ’t hernummeringsregister van 1914 werd vermeld dat K85 de Heerlschebaan betrof, nieuw huisnummer 20. P. Deelen-Jaspers was er ’t gezinshoofd, later C. Elzakkers-Deelen. Het oude nummer K56a werd niet in dit register vermeld, wel K56 en K57, dit werden respectievelijk Het Laag 9 en Het Laag 10.
• tot 4/5-1899: Bergen op Zoom (Judocus).

Hij trouwde met Cornelia Nuijten op 22 mei 1844 te Halsteren (West-Brabant).

115 Cornelia Nuijten. Geboren op 4 januari 1822 te Halsteren (West-Brabant).^{1538,1524,1550} Overleed op 3 augustus 1889 te Halsteren (West-Brabant), zij werd 67.^{1538,1524,2720 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij was arbeidster (1849, 1850, 1864, 1889). – Cornelia werd geboren om twee uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door haar vader met als getuigen Jan van Simmeren, 72, kleermaker en Melchior van Beek, 51, arbeider, beiden woonachtig te Halsteren. – Zij overleed om vijf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Judocus Jaspers, 69, arbeider, echtgenoot en door Petrus van Meel, 67, schoenmaker, beiden woonachtig te Halsteren.^{720,1534,2842,1524 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Nuiten, Nuijtermans, Nuyten.

Bij de inschrijving van de familie Jaspers-Nuijten in het Halsterse bevolkingsregister 1849-1859 zijn fouten gemaakt bij het opnemen van de leeftijd, hoewel er hier maar een paar jaar verschil met de werkelijkheid is. (Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof).

Leuk om te zien: de handtekeningen onder de hierboven beschreven notariële akte. Schrijven ging, maar ‘t ging niet vanzelf.. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

116 Gerardus (Geert) Eijsermans. Geboren op 28 december 1794 te Roosendaal (West-Brabant).^{76,1160,1214,2250} Gedoopt op 28 december 1794 te Roosendaal (West-Brabant).¹²⁰³ Overleed op 4 of 5 januari 1869 op ’t dorp van Wouw (West-Brabant), hij werd 74.^{76,1214,2250,1982,2671} Begraven in 1869 te Wouw (West-Brabant).^{2671 Update: 29/12-2017}  Geloof: rooms-katholiek. Hij was schoenmaker (1826, 1839, 1849, rond 1859, periode 1862-1869) en schoenlapper (1869). – Getuigen bij zijn doop waren Maria Meijers voor Gerardo Meijers en Maria Huijsmans. – De afkondigingen van ’t huwelijk in 1826 waren op 9 april 1826 en 16 april 1826, zowel te Wouw als te Roosendaal. Het huwelijk zelf vond plaats in de gemeente Wouw. De getuigen daarbij waren Martien Uijtdewillegen, 68, herbergier, Johannes Juten, 62, zadelmaker, Martien van Dingen, 54, wagenmaker en Pieter Huijgen, veertig, kleermaker, allen woonachtig te Wouw. – Hij overleed om vijf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Petrus Eijsermans, 29, veldwachter, neef en Johannes Schuurwegen, 24, kleermaker, beiden woonachtig te Wouw.^{76,1160,1214,1982,2728,2729,1203,2737,2738 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Eijsermans, Eysermans.

Adressen:^{2728,2250,2736,1160,1849 Update: 29/12-2017}

• periode 1826-1830: Wouw; wijk Dorp nummer 113 (Jacoba). Het gezin bestond uit Salomon Frank junior, leerlooijer, veertig, geboren te Brussel, Isabella Polak, particuliere, 34, geboren te Halsteren, Clara Frank, veertien, geboren te Wouw, Abram Frank, twee, geboren te Wouw, en Jacoba van den Bergh, dienstbode, dertig, geboren te Roosendaal. Het lijkt erop dat Jacoba in deze periode inwoonde bij de joodse familie Frank als dienstbode. Ik heb ’t één en ander over deze familie uitgezocht om te kijken of er een verband bestond met de joodse veehandelaar Levi Salemon Frank te Hoogerheide waar ik al eerder over schreef. Onderstaande afbeelding was ’t resultaat.
• 1839: Wouw; A29.
• 1849-1862: Wouw; A31 (wijk Dorp).
• 1869: Wouw-Dorp
• periode 1862-1880: Wouw; A20, A157, A110a en K(?). Het gezin bestond uit Gerardus IJzermans (*Roosendaal, 28/12-1794), schoenmaker, overleden 5/1-1869, Jacoba IJzermans, geb. van der Bergh (*Roosendaal, 12/10-1795), vertrokken op 11/6-1872 naar Bergen op Zoom, Johannes IJzermans (*17/9-1832), arbeider, ambtshalve uitgeschreven op 19/12-1872, Anna Maria IJzermans (*25/10-1834), vertrokken op 30/5-1863 naar Roosendaal, Marijn IJzermans (*11/4-1839), overgebracht op ander folio, Jacoba IJzermans (*16/10-1842), overgebracht op ander folio en Anthonius IJzermans (*27/1-1837), kleermaker, aangekomen in augustus 1868 vanuit Nederlands Oost-Indië, overgebracht op ander folio. Laatste zou trouwen met Adriana Cornelia Ribbens met wie hij tussen 1866 en 1880 negen kinderen kreeg.
• vanaf 11/6-1872: Bergen op Zoom (Jacoba).
• vanaf 12/7-1879 (zo lijkt ’t; Jacoba): Roosendaal. Vermeld wordt M157; bron 47-378 inventarisnummer 1083 van een Roosendaals bevolkingsregister over 1869-1879.

Zie adresomschrijving over de periode 1826-1830 hierboven.

Hij trouwde met Jacoba Arnoldus van den Bergh op 9/16/29 april 1826 te Wouw (West-Brabant)/Roosendaal (West-Brabant).^{2738 Update: 29/12-2017}

117 Jacoba Arnoldus van den Bergh. Geboren op 12 oktober 1795 in Vroenhout bij Roosendaal (West-Brabant).^76,1160,850 Gedoopt op 12 oktober 1795 te Wouw (West-Brabant).^850,2738 Overleed op 15 september 1879 te Roosendaal (West-Brabant).^{76 Update: 29/12-2017}  Geloof: rooms-katholiek. Zij was arbeidster en dagloonster (1849). – Getuigen bij haar doop waren Joannes van Aert en Adriana de Wael namens Maria Meneelen. – Zij overleed om vijf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door Martinus Braat, 34, arbeider, behuwd zoon en door Petrus Koens, 52, landbouwer, beiden woonachtig in de gemeente Roosendaal & Nispen.^{1160,2668,850 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Jacoba.

De handtekeningen onder de huwelijksakte uit 1826. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

118 Jacobus (Jacques) van Eekelen. Geboren op 29 januari 1817 in Spilbeek te Essen (Antwerpen, België).^{958,1160,2250} Overleed op 19 juni 1874 op ’t dorp van Wouw (West-Brabant), hij werd 57.^2671,2250 Begraven in 1874 te Wouw (West-Brabant).²⁶⁷¹ Geloof: rooms-katholiek. ^{Update: 29/12-2017} Jacobus van Eekelen was timmermansknecht (1840) en later timmerman (1841, 1843, 1849) van beroep. Woonde op ‘t dorp Wouw huis A62 in de periode 1849-1862.^958,1160 Toen hij in 1840 huwde te Steenbergen, was België nog een zeer jonge staat: het scheidde zich in 1830 af van het koninkrijk der Nederlanden en de erkenning van België door Nederland middels het Verdrag van Londen had nog maar ‘n ruim jaar voor het huwelijk plaatsgevonden. In de huwelijkse bijlagen vond ik zijn geboorteakte, bevestigd door president Van Hooghten van het hof van beroep te Brussel. Men zou daaruit op kunnen maken dat Jacobus de Belgische nationaliteit bezat ten tijde van zijn huwelijk. In de bijlagen werd verder vermeld dat hij niet voor de nationale militie diende. Mogelijk werd hij uitgeloot, maar misschien had zijn status als ‘vreemdeling’ er mee te maken. Een beschrijving van uiterlijk werd wel opgenomen: hij was 174cm lang, had een rond aangezicht en voorhoofd, blauwe ogen, een spitse neus, grote mond, ronde kin, bruin haar, bruine wenkbrauwen en geen merkbare tekenen. ^{958,957,1160,1161,1167}

Een extract uit het Essense geboorteregister van 1817 (opmerkelijk genoeg in het frans; Napoleons bewind was al ten einde), gefrankeerd met 1 Belgische franc en 20 centimes.

”Vu par nous Premier Président de la cour d’appel pour légalisation de la signature de mr. Villers juge qui a signé pour le Président. Bruxelles, le 15 Août 1840” (Gezien door ons, eerste president van het hof der beroep, ter legitimisering van rechter Villers’ ondertekening, die tekende voor de president. Brussel, 15 augustus 1840.) Afbeeldingen: RHC ‘t Markiezenhof.

Hij trouwde met Joanna Adriana Hartmans on 16/23/29 augustus 1840 te Steenbergen (West-Brabant).⁹⁵⁸

119 Johanna Adriana Hartmans. Geboren op 15 mei 1816 te Kruisland (West-Brabant).^{958,1160,2741} Overleed op 30 januari 1900 in de Nieuwstraat te Wouw (West-Brabant).^2741,2742 Geloof: rooms-katholiek. Zij was particuliere (1843) en naaister (1849) – Zij werd geboren om half één ’s middags, de aangifte werd gedaan door haar vader met als getuige Leonardus van der Stad, 22, mandemaker, woonachtig in de gemeente Steenbergen. – Zij overleed om acht uur ’s avonds; de aangifte werd gedaan door Willem van Tilburg, 55, arbeider, schoonzoon en Jan Adriaansen, 35, smit, geen bloedverwant, beiden woonachtig te Wouw.^{958,1160,1161,2741,1547 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Johanna, Joanna Adriana, Johanna Maria.

120 Adrianus Nuijten. Geboren op 13 mei 1828 te Bergen op Zoom.^2252,989 Overleed op 14 oktober 1885 in de Wassenaarstraat te Bergen op Zoom.^2252,1409 Geloof: rooms-katholiek. Hij was hovenier (1858, 1859, periode 1860-1880, 1861, 1863, 1864, 1865, 1866, 1867, 1869, 1871, 1872, 1874, 1875, periode 1880-1885). – Hij werd geboren om twaalf uur ’s middags, de aangifte werd gedaan door vader Cornelis Nuijten, 29, hovenier, woonachtig te Bergen op Zoom, met als getuigen Jacobus Koolen, 31, arbeider en Matthijs Scheers, 34, kleermaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – In 1847, 1848 en 1849 werd hij ingeschreven voor de nationale militie; maar hij was ‘onder de maat’. – Hij overleed om één uur ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Adrianus Nuijten, 25, hovenier, zoon en door Marijn van den Elzakkers, 59, hovenier, zwager, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{2252,1409,2815,2816,2817,2818,989,1569 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Nijten.

Adressen:^{494,990,2242,989,1569,2760 Update: 29/12-2017}

• 1850: Bergen op Zoom; Nonnenstraat (is de Geweldigerstraat) wijk E 228. Hij woonde toen in bij zijn latere schoonouders (werd niet als zodanig vermeld in ’t bevolkingsregister 1850-1860).
• 1859: Bergen op Zoom; Mosselstraat.
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Mosselstraat wijk E nummer 90.
• periode 1880-1900: Bergen op Zoom; (straatnaam onleesbaar) wijk L nummer 246, verhuisd naar Wassenaarstraat wijk L nummer 32. Maria Elisabeth ging in deze periode inwonen bij haar schoonzoon W. Nuijten in de Zuidmolenstraat op wijk I nummer 223. In het hernummeringsregister van 1914 werd L246 vermeld als Rozemarijnstraat.
• 1900: Bergen op Zoom; Molenstraat (is de Zuidmolenstraat) wijk J nummer 223.

Hij trouwde met Maria Elisabeth van den Elzakkers op 7 mei 1857 te Bergen op Zoom.

121 Maria Elisabeth van den Elzakkers. Geboren op 22 september 1831 te Bergen op Zoom.^{494,2242,2256,340,989} Overleed op 7 december 1905 in ’t Sint Catharinagesticht te Bergen op Zoom, zij werd 74.^{2242,2256,340 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij werd geboren om drie uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door vader Adrianus van den Elzakkers, veertig, hovenier, woonachtig te Bergen op Zoom met als getuigen Cornelis Schuurbiers, 28, arbeider en door Johannes Meeuwes, 68, schoenmaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Zou geboren zijn in 1825. – Zij overleed om half twee ’s nachts, de aangifte werd gedaan door Johannes Antonius Verdult, 42, hovenier, schoonzoon en door Johannes Nuijten, 37, arbeider, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{990,2256,340 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Elizabet, Elisabeth – Elsakkers.

Bidprentje. (Afbeelding: A.M.J. Nuijten)  ^{Update: 8/6-2021}

122 Thomas Adriaansen. Geboren op 30 mei 1830 te Halsteren (West-Brabant).⁴⁹⁴ Overleed op 2 oktober 1905 te Bergen op Zoom, op 75-jarige leeftijd. Geloof: Rooms-Katholiek. Thomas was landbouwer van beroep en later arbeider (1857, 1859). [1202,1346]. Hij werd vrijgesteld van militaire dienst omdat hij als “zoon van een weduwe” kostwinner was. [1346] Hij woonde in de gemeente Halsteren op C92a in de periode 1849-1859, in de Bergse buitenpoorterij (Wijk K28) in 1900, en later op de Kleine Melanen, nummer 1.^720,494  Aangezien alles wat niet in de binnenstad lag de wijk Buitenpoorterij betrof, kan het goed zijn dat Buitenpoorterij K28 hetzelfde adres was. De Kleine Melanen lag vroeger tegen de gemeentegrens met Halsteren aan: de Groote Melanen lag weer in Halsteren.

Afbeelding: A.M.J. Nuijten.  Update: 8/6-2021

Hij trouwde met Adriana Stoffels op 18 november 1857 te Halsteren (West-Brabant). [1346]

123 Adriana Stoffels. Geboren op 24 februari 1830 te Halsteren-Noordgeest (West-Brabant).⁴⁹⁴ Overleed op 2 oktober 1911 te Bergen op Zoom, 80 jaar oud. Woonde te Bergen op Zoom-Poorterij K24 (1900), Bergen op Zoom-Kleine Melanen 1.⁴⁹⁴ Geloof: Rooms-Katholiek. Adriana was arbeidster in 1849 en 1859. Dat zij op de Noordgeest werd geboren is zeer waarschijnlijk, maar niet zeker. Ze werd in ieder geval in de gemeente Halsteren geboren.^494,1202

Afbeelding: A.M.J. Nuijten.  Update: 8/6-2021

124 Wilhelmus (Willem) Musters. Geboren op 3 juli 1807, waarschijnlijk in de Dubbelstraat te Bergen op Zoom.⁹⁸⁹ Gedoopt op 3 juli 1807 te Bergen op Zoom. Overleed op 12 oktober 1884 aan de Nieuwemarkt te Bergen op Zoom.^{1569,1580 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was boerenknecht (1825, periode 1826-1830), hovenier (1830, 1833, 1845, periode tot 1860, periode 1860-1880), landbouwknecht en regent van de processie van Berendrecht. – Hij woonde in 1830 op Dubbelstraat 102 te Bergen op Zoom, samen met de weduwe Geertrui Noordhuizen-Knoest (nr. 149 in deze kwartierstaat) en familie, en nog een gezin.⁸²⁴ Er woonden door de eeuwen heen meer (katholieke) hoveniers op de Kaai (de Hovenierstraat ligt ook daar), wat ik tamelijk opmerkelijk vind. Factoren die ‘t logisch maken dat hoveniers in de buitenpoorterij woonden, bijvoorbeeld landbouwgrond, waren er niet op de Kaai. Daarbij was in het totaal verzuilde Bergen op Zoom van die tijd de Kaai toch ‘n beetje de wijk van protestantse vissers en pottenbakkers. Dus dat zij ook zelfs met elkaar één pand bewoonden, zoals de protestantse weduwe Noordhuizen en Willem Musters met zijn jonge gezin, had ik niet verwacht. – Hij overleed om zes uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door Cornelis Musters, 53, hovenier, zoon en door Johannes Withagen, 54, schoonzoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{806,269,989,1740,824,990,1580,2697,2678 Updates: 30/6-2017, 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Guill’me.

Adressen:^{989,1569,824,990 Update: 29/12-2017}

• 1830: Bergen op Zoom: Dubbelstraat 102; inwonend bij weduwe Geertrui Noordhuizen-Knoest en diens familie met zijn vrouw. Er woonde nog een gezin.
• periode 1850-1860: Bergen op Zoom; Moeregrebstraat B78 (zelfde huis als de periodes erna). Zij kwamen er waarschijnlijk in de loop van deze periode wonen; daarvoor woonde er ’t echtpaar Petrus Withagen x Paulina Schuurbiers (kwartierstaatnummer 86 & 87).
• periode 1860-1880: Bergen op Zoom; Nieuwemarkt B78.
• periode 1880-1884: Bergen op Zoom; Nieuwemarkt B78. Hij woonde daar alleen.

Hij trouwde met Cornelia Nuijten op 6 december 1827 te Bergen op Zoom.²⁶⁹

125 Cornelia Nuijten. Geboren op 30 juni 1806 in de Blauwehandstraat te Bergen op Zoom.⁹⁸⁹ Gedoopt op 30 juni 1806 te Bergen op Zoom.⁴⁰² Overleed op 13 mei 1875 aan de Nieuwemarkt te Bergen op Zoom.^{989,402,1413 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij was hovenierster (1833). – Haar doopgetuigen waren Mattheus Nuyten en Cornelia van Inneveld. – Zij overleed om elf uur ’s morgens, de aangifte werd gedaan door Cornelis Musters, 45, hovenier, zoon en door Johannes Godefridus Withagen, 45, hovenier, schoonzoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{806,269,402,1413 Update: 29/12-2017} Ook bekend als/Schrijfwijze ook: Nuyten.

De huwelijksafkondiging van Willem en Cornelia, 1827. (Afbeelding: Genver)

Bidprentje van Willem, 1884. (Afbeelding: boek Familiegeschiedenis Mutsaerts/Musters, J. Wuijts)

Bidprentje van Cornelia. (Afbeelding: A.M.J. Nuijten)

126 Petrus Hopmans. Geboren op 16 maart 1823 in de Korenbeursstraat te Bergen op Zoom.^{987,989,990,1569,2721} Overleed op 17 september 1897 in de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom.^{1569,2161 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Hij was hovenier (1849, 1850, periode 1850-1860, 1860, 1880-1897, 1885, 1897). – Werd geboren om acht uur ‘s morgens, de getuigen waren Carel Tierhoff, 57, winkelier en Johannes Bruijs, 35, hovenier, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Hij overleed om elf uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door Cornelis Hopmans, 37, hovenier, zoon en Petrus Musters, 52, hovenier, schoonzoon, beiden woonachtig te Bergen op Zoom.^{987,989 132,1038,990,558,1569,2720,2161,2721 Update: 29/12-2017} Na het vroege overlijden van zijn vrouw Isabella in 1858 hertrouwde hij op 25 mei 1859 met haar jongere zus Anna Cornelia Adriana Franken (*Woensdrecht, 15 september 1833, † Bergen op Zoom, 27 februari 1911).

Adressen:^{989 132,990,558,1569 Update: 29/12-2017}

• 1850: Bergen op Zoom; Rijkebuurtstraat C122.
• periode 1850-1860: Rijkebuurtstraat C9. In dat pand woonde eerst kuiper Gerrit van der Hoeven (*Bergen op Zoom, 1790) met zijn vrouw Anna Lankester (*Veere, 1790) en hun dochter Sara Adriana van der Hoeven (*Bergen op Zoom, 1828). Hun geloof was ‘christelijk afgescheiden’. De familie Van der Hoeven vertrok op 7/2-1854 naar Antwerpen, waarschijnlijk kwam Petrus Hopmans er daarna inwonen.
• 1860: Bergen op Zoom; Rijkebuurtstraat C9.
• 1872: Bergen op Zoom; Rijkebuurtstraat 13.
• periode 1880-1897/1900: Bergen op Zoom; Rijkebuurtstraat G4/Rijkebuurtstraat C24. Het gezin bestond uit: Petrus Hopmans (*1823), Anna Cornelia Adriana Franken (*Hoogerheide, 1833), Johannes Martinus Hopmans (*1854, x1882 Soffers), Waltherus Hopmans (*1856), Cornelis Hopmans (*1860, x1889 H. Withagen), Anna Maria Johanna Hopmans (*1862, x1884 N.J. Snellens), Arnoldus Hopmans (*1865, x1894 J. Withagen), Catharina Petronella Hopmans (*1867, x1890 J. van Egeraat), Johanna Cornelia Hopmans (*1872, x1898 J. van den Boom), Petronella Jacoba Hopmans (*1875, x1898 P.C. Withagen) en kleindochter Elisabeth Petronella Catharina Snellens (*1884, zou later trouwen met Adrianus Bernaards).

Hij trouwde met Isabella Franken op 7 juni 1849 te Bergen op Zoom.^{2721 Update: 29/12-2017}

127 Isabella (Bella) Franken. Geboren op 29 december 1822 in de Wouwsestraat of aan de Zuidzijde Haven te Bergen op Zoom.^841,2721 Overleed op 3 september 1858 aan de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom, zij werd 35.^{1038,1435,2720,841 Update: 29/12-2017} Geloof: rooms-katholiek. Zij werd geboren om acht uur ’s avonds, de aangifte werd mede gedaan door Petrus Franken, 22, hovenier en door Antonie Evers, 37, kleermaker, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – Haar ouders verhuisden tussen 1818 en 1825 van de Wouwsestraat naar de Zuidzijde Haven. – Zij overleed om zeven uur ’s avonds, de aangifte werd gedaan door Petrus Hopmans, 35, hovenier, echtgenoot en door Johannes Franken, 71, hovenier, vader, beiden woonachtig te Bergen op Zoom. – In 1885 werd bij notaris W. van Gastel te Wouw de gemeenteschappelijke boedel van Petrus Hopmans en zijn wijlen echtgenote Isabella Franken verdeeld. De comparanten waren Petrus Hopmans, hovenier, woonachtig te Bergen op Zoom, schoonzoon Petrus Musters, hovenier, woonachtig te Bergen op Zoom en Johannes Martinus Hopmans, hovenier, woonachtig te Bergen op Zoom. De betreffende boedel bestond uit ‘meubilair en andere roerende goederen’ met een geschatte waarde van 196 gulden en vijftig cent, tweehonderd gulden aan contanten, een huis en erf, ‘staande en gelegen’ in de Rijkebuurtstraat te Bergen op Zoom, huisnummer C9, kadastraal ‘bekend als’ sectie G nummer 2757 van een geschatte waarde van 2900 gulden, ‘bezwaard met een “provenierscijns” van tien cent per jaar, een perceel bouwland in de gemeente Halsteren, kadastraal bekend als sectie D nummer 261, met een geschatte waarde van vijfhonderd gulden. De totale erfenis was dus ƒ3996,50 waard. De volgende bedragen werden toegekend: Johanna Hopmans: ƒ124 en 89-één zestiende cent, Walterus Hopmans: ƒ624 en 45-vijf zestiende cent, Petronella Hopmans: ƒ624 en 45-vijf zestiende cent, en Johannes Martinus Hopmans: ƒ624 en 45-vijf zestiende cent. Het lijkt erop (weet het niet zeker) dat het huis in de Rijkebuurtstraat, waarvan vermeld werd dat Petrus Hopmans het gedurende zijn huwelijk met Isabella kocht, naar hem werd overgeschreven op ’t kantoor van hypotheken te Breda in bijzijn van notaris Alder, en dat het perceel bouwland verkocht werd in bijzijn van notaris Bax te Bergen op Zoom.^{1435,2720,841,2697 Update: 29/12-2017} De mooie en voor die tijd nogal exotische voornaam Isabella komt tot op de dag van vandaag door vernoeming voor in heel veel families die uit dit huwelijk stammen. Ik heb nog niemand gevonden naar wie Isabella Hopmans-Franken vernoemd werd, dus mogelijk was zij ‘de eerste’ die zo heette.

De geboorteakte van Isabella Franken. De tweede getuige was Antonie Evers, wat denk ik een neef van moeder Pieternella Franken-Akkermans (nr. 255) moet zijn geweest. (Geboorteregister Bergen op Zoom 1822)

In september 2019 schreef ik onderstaande over deze familie in een artikel over kadasterkaarten.

Bij notaris Van Gastel te Wouw werd op 17 oktober 1885 een akte opgesteld waarin gekeken werd naar de nalatenschap van Isabella Franken (*Bergen op Zoom, 1822, ✞ aldaar, 1858, kwartierstaatnummer 127) en hoe de boedel verdeeld moest worden. Haar weduwnaar Petrus Hopmans (*Bergen op Zoom, 1823, ✞ aldaar, 1897, kwartierstaatnummer 126) was toen al ruim 25 jaar getrouwd met Isabella’s zuster Anna Cornelia Adriana Franken (*Hoogerheide, 1833, ✞ Bergen op Zoom, 1911). De boedel bestond uit:

• Meubilair en “andere roerende goederen”, ter waarde van 396 gulden en vijftig cent
• Tweehonderd gulden aan contanten
• Een huis en erf aan de Rijkebuurtstraat met als adres C9 en kadastrale nummering sectie G 2757 met een geschatte waarde van 2900 gulden.
• Een perceel bouwland te Halsteren, sectie D nummer 261 aldaar, met een geschatte waarde van vijfhonderd gulden.

Perceel G2757 komt voor op een hulpkaart uit 1875. Het blijkt te gaan om twee percelen die rond die tijd klaarblijkelijk samengevoegd werden. De hulpkaart verwijst naar nummers G2010 en G2011. Leuk detail: die twee nummers komen weer van een hulpkaart uit 1861, toen het perceel G1278 gesplitst werd. De oorspronkelijke kaart verwijst naar een pand op de hoek van de Rijkebuurtstraat en de Bruinevisstraat. Het begin van de Kaai lijkt een terugkerend thema te zijn in dit artikel en onder mijn Bergse voorouders. Het beige pand met knipvoegjes wat we anno 2019 op die plek vinden is niet het huis waar de familie in woonde, dat is wel te zien op onderstaande foto van een kleine twintig jaar na de opsomming van de boedel.

De hulpkaart uit 1875. Afbeelding: collectie hulpkaarten Kadaster, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Op de originele kadasterkaart uit 1832. Afbeelding: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Op deze prachtige foto uit 1907 zien we de Rijkebuurtstraat richting de Kaai. Het rode pand was van de familie. Afbeelding: WBA Bergen op Zoom.

Eerder, in 1873, liet tweede echtgenote Anna Cornelia Adriana Franken bij notaris Van Gastel haar testament opstellen. Hierbij werd er geen inventaris opgemaakt, ze benoemde simpelweg Petrus Hopmans als erfgenaam. Op 14/2-1898 werd bij notaris Schermer een akte opgesteld waarin bleek dat, inmiddels wijlen, Petrus Hopmans financiële afspraken had met collega-hovenier Martinus Petrus Franken Laurenszoon (*Bergen op Zoom, 1833, ✞ aldaar, 1911, kwartierstaatnummer 40).
Het in 1873 opgestelde testament bleek dus tevergeefs; Petrus Hopmans overleed als eerste in 1897. Met de Wouwse notaris Van Gastel werd op 29/3-1898 een openbare verkoop gehouden, waarbij allerlei ‘roerende goederen’ van wijlen Petrus verkocht werden. Dit lijstje is leuk om te zien, niet alleen omdat ze een klein privé-inkijkje geeft in wat voor klein spul het echtpaar in hun huis aan de Rijkebuurtstraat had staan, maar ook omdat bijna alle kopers hoveniers waren of in ieder geval uit ‘n hoveniersfamilie kwamen. Het laat dus goed zien hoe deze beroepsgroep in Berrege naar binnen gekeerd was op allerlei fronten. Er zullen wel wat voorouders van mij tussen zitten, maar omdat er zoveel hetzelfde heetten en hier geen patroniemen vermeld werden, kan ik dat niet met veel zekerheid zeggen.

• Vier ramen aan Willem Musters, zestig cent.
• Een wagentje aan Piet Musters te Bergen op Zoom, dertig cent.
• Kruiken aan Cornelis Hopmans te Bergen op Zoom, veertig cent.
• Ketels aan Van den Boom, dertig cent.
• Een waterketel aan Jan Franken, zestig cent.
• Kannen aan vrouw Pagée, één gulden vijftig.
• Een kan aan Jan Franken Arnolduszoon te Bergen op Zoom, één gulden negentig.
• Vorken aan Petrus Withagen Janzoon te Bergen op Zoom, twee gulden tien.
• Een hak aan Van Egeraat, vijftig cent.
• Een tuinschaar aan Lambertus Franken, twee gulden.
• Een lent aan Huijgen, dertig cent.
• Een lent aan Piet Withagen voornoemd, dertig cent.
• Hakken aan Piet Withagen voornoemd, één gulden vijftig.
• Hakken aan Franken, één gulden tien.
• Een waterketel aan Piet Nuijten-Crusio, twintig cent.
• Een waterketel aan Van den Boom, tien cent.
• Een haak aan Arnoldus Hopmans, twintig cent.
• Een schop met riek aan Willem Musters, twee gulden twintig.
• Een schop aan Piet Withagen Janzoon, één gulden zeventig.
• Een bijl aan Arnoldus Hopmans, één gulden zestig.
• Een vlagzeis aan Piet Withagen Janzoon, zestig cent.
• Een touw aan Cornelis Franken, negentig cent.
• Een haargetouw aan Piet Withagen, negentig cent.
• Strengen aan Arnoldus Hopmans, twee gulden dertig.
• Een zaag aan Arnoldus Hopmans, tachtig cent.
• Een g(..)eef aan Cornelis Huijgens, één gulden tien.
• Een zeef aan Arnoldus Hopmans, één gulden.
• Een kist aan Arnoldus Hopmans, één gulden.
• Een kist aan Piet Hagenaars, dertig cent.
• Een kist aan Piet Withagen, tien cent.
• Een tafel aan Piet Nuijten-Crusio, zestig cent.
• Een ton aan Jan Paanen te Bergen op Zoom, één gulden twintig.
• Ba(..)le met gewicht aan Cornelis Hopmans, zeven gulden.
• Een kruiwagen aan Piet Withagen, vier gulden 25.
• Een aardkar aan Piet Withagen, 39 gulden.
• Een aardappelzetter aan Piet Withagen, twintig cent.
• Een ploeg aan Cornelis Hopmans, tien gulden vijftig.
• Een tol aan Arnoldus Hopmans, één gulden zeventig.
• Schuthekken aan Piet Withagen, tachtig cent.
• Manden aan Piet Paanen te Bergen op Zoom, één gulden.
• Een egge aan Arnoldus Franken Arnolduszoon te Bergen op Zoom, vijf gulden.
• Een beerkist aan Piet Withagen, elf gulden.
• Een ijswagen aan Jan Franken Adrianuszoon te Bergen op Zoom, drie gulden.
• Een egge aan Willem Appels te Bergen op Zoom, vier gulden 25.
• Een schraag aan Piet Withagen, twintig cent.
• Een peemolen aan Piet Nuijten-Crusio, twee gulden.
• Een ladder aan Piet Withagen, één gulden zeventig.
• Een ladder aan Cornelis Hopmans, één gulden.
• Wielen aan Arnoldus Franken, één gulden tien.
• Een kafmolen aan Cornelis Hopmans, zeven gulden.
• Een mand met kippen aan Piet Hagenaars te Bergen op Zoom, vier gulden 25.
• Een mand met kippen aan Arnoldus Hopmans, vijf gulden.
• Mest aan Gerrit Franken te Bergen op Zoom, tien gulden vijftig.
• Mest aan Antonie Verdult te Bergen op Zoom, voor zes gulden 75 en nog een keer voor zeven gulden en vijf gulden vijftig.
• Mest aan Jacobus van Eekeren te Bergen op Zoom, zes gulden.
• Mest aan Piet Musters voornoemd, zeven gulden 25.
• Mest aan Hendricus van Broekhoven, zeven gulden 25.
• Mest aan Jan Franken, zes gulden 25.
• Een witbonte koe aan Piet Withagen, 121 gulden.
• Een zwartbonte koe aan Martien Franken-Withagen, 111 gulden.
• Een blauwe koe aan Piet Withagen, 119 gulden.
• Een pony aan Piet Withagen, 106 gulden.
• Een tuig aan Piet Withagen, vijf gulden.
• Een zadel met ligt aan Piet Withagen, zes gulden.
  

Later dat jaar, op 12 mei 1898, werd dan toch de gemeenschappelijke boedel verdeeld. De familie verscheen voor notaris Van Gastel. Anna Cornelia Adriana Franken, hovenierster, weduwe van Petrus Hopmans, Petrus Musters Willemszoon (*Bergen op Zoom, 1845, ✞ aldaar, 1929, kwartierstaatnummer 62), hovenier, getrouwd met dochter Petronella Hopmans (*Bergen op Zoom, 1850, ✞ aldaar, 1924, kwartierstaatnummer 63), Cornelis Hopmans, hovenier, Nicolaas Snellens, schipper, getrouwd met dochter Maria Hopmans, Arnoldus Hopmans, hovenier, Walterus van Egeraat, voerman, getrouwd met dochter Catharina Hopmans, Johannes Petrus van den Boom, slager, getrouwd met dochter Johanna Hopmans en Petrus Cornelis Withagen, hovenier, getrouwd met dochter Petronella Jacoba Hopmans. Zij waren allen woonachtig te Bergen op Zoom, met uitzondering van Nicolaas Snellens (die uit mijn hoofd ook in de stamboom Bernaards voorkomt), hij woonde te Raamsdonk. De boedel bestond uit:

• Percelen bouwland, hakhout en tuin, sectie F nummers 377 en 696 en sectie C nummers 730, 575 en 773, samen ruim drie hectare groot en met een geschatte waarde van 3700 gulden. De percelen waren al enkele decennia hun eigendom.
• Nog meer inboedel en gereedschap, met een geschatte waarde van 790 gulden.
• 41 gulden en 22 cent aan cash.
• Een schuldvordering met betrekking op het schip van Nicolaas Snellens.
• Een hypothecaire schuldvordering aan schoonzoon Walterus van Egeraat.
• Drie renteloze vordering met een gezamenlijke waarde van 7600 gulden.
• Het huis in sectie G nummer 2757 lijkt inmiddels verkocht te zijn, met ‘voorbehoud van vruchtgebruik’.

Perceel C575 wordt vermeld op een hulpkaart uit 1881. Op die kaart wordt verwezen naar het oude nummer, 330, wat een orgineel nummer uit 1832 is (zie mijn uitleg over ‘originele’ nummers en nummers van hulpkaarten bij dit artikel). C330 was een langgerekt perceel, gelegen aan de Zoom en naast de Zanderijen, ongeveer waar nu de A4 ligt. Op zowel de kaart uit 1832 als de hulpkaart van 1881 is landgoed Ruitershove te herkennen. Perceel C773 was wat kleiner en rechthoekig. Ze komt voor op drie hulpkaarten; één uit 1897 die verwijst naar C637, C637 verwijst weer naar C576 op een hulpkaart uit 1881 en C576 verwijst naar een origineel perceelnummer: C330. En da’s toevallig precies hetzelfde oorspronkelijke perceel langs de Zoom als het latere C575.

Perceel C730 wordt weergegeven op een twee keer zo grote hulpkaart uit 1898. De kaart lijkt opgesteld te zijn rondom een herindeling van een groot stuk land. Te zien is bijvoorbeeld dat er een soort van kanaal o.i.d. aangelegd is, zo lijkt het. In ieder geval vertelt het originele nummer, C180, me dat het ging om een stuk landbouwgrond aan de huidige Ravelstraat, de oude Moerstraatsebaan, in de buurt van de hoeve Bloemendaal.

Het perceel langs de Zoom op de hulpkaart uit 1882. Bron: hulpkaarten Kadaster doos HK0073, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Hetzelfde perceel langs de Zoom op de eerste kadasterkaart uit 1832. Afbeelding: collectie hulpkaarten Kadaster, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Het perceel langs de Moerstraatsebaan op een hulpkaart uit 1896. Bron: hulpkaarten Kadaster doos HK0073, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Hetzelfde perceel in de buurt van Bloemendaal/de Bommesee op de eerste kadasterkaart uit 1832. Afbeelding: collectie hulpkaarten Kadaster, via Heemkundekring ‘Land van Gastel’/Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom.

Op deze uitsnede van de topografische kaart anno nu is aangegeven waar de drie percelen ongeveer gelegen hebben. (Originele afbeelding: J.W. van Aalst/Wikimedia Commons)