Eigenlijk ben ik nog steeds bezig met kaartjes, maar nu net wat anders. Sinds Watwaswaar per 1 januari dit jaar opgeheven is, staat er een hoop online op de website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Voor deze serie duik ik in het kadaster over de periode 1811-1832. Welke grond bezaten mijn voorouders? Waar op die grond woonden zij (hoogstwaarschijnlijk)? Aan de hand van de topografische atlas 1836-1843 probeer ik ook uit te leggen wat de “aardrijkskundige context” was van deze grond. Vandaag deel 1 van deze nieuwe serie: de gemeente Halsteren sectie A t/m H, dus inclusief Lepelstraat en de Noordgeest (zoals Krabben natuurlijk wel weten uit “ei lekkeren dweil oe ist”, Halsteren grenste vóór 1962 bekant tot aan de Zoom). Bekijk de overzichtskaart.
Afbeelding: Historische Atlas Noord-Brabant 1836-1843, uitgeverij Nieuwland
Wat provisorisch bewerkt, maar beeld u even in dat de bovenste helft op de onderste helft aansluit. (Afbeelding: Historische Atlas Noord-Brabant 1836-1843, uitgeverij Nieuwland)
De RK schuurkerk
We beginnen bij de katholieke schuurkerk. Zoals ik eerder beschreef bij het kaartje van de West-Brabantse parochies was Halsteren een grote parochie, die ook de Zeeuwse eilanden Tholen en Sint-Philipsland omvatte. Ondanks dat moesten zij wel kerken in een schuur in Lepelstraat (de Republiek was niet zo tolerant als wij op school geleerd hebben; katholicisme werd gedoogd en mocht dus geen gebouw gebruiken dat als kerk te herkennen was). Napoleon gaf de katholieken hun oude kerkgebouwen weer terug en zodoende was de oude Sint-Martinuskerk weer katholiek. Dat werd ook in het kadaster aangegeven, de gereformeerden hadden inmiddels een nieuw gebouw in gebruik op de plek waar nu de Sint-Quirinuskerk staat. Uit onderstaand fragment blijkt wel dat de “Roomsche gemeente van Halsteren” nog steeds de schuur plus kerk, op nummers A283 en A284 (sectie Lepelstraat), in bezit had.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
De weduwe van Hendrik van den Kieboom
- woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie A, toponiem “de ‘s-Heerenhoefschenhoek”.
- A514: bouwland
- A515: huis, schuur en erf
- A516: boomgaard
- A517: water
Dit is Petronella Henrici Kleijnen (*Halsteren, 6/1-1742, ✞ aldaar, 11/9-1827, kwartierstaatnummer 449). Hendrik was in 1794 reeds overleden. Ik had al het vermoeden dat de lijn Van den Kieboom waar ik van afstam (zes keer Hendrik van den Kieboom, tussen 1724 en mijn overgrootvader) in de buurt van Lepelstraat woonde, en de naam komt ook veel voor in dat dorp. Dat blijkt in ieder geval bij dit echtpaar in de bocht in de oude Steenbergseweg bij Klutsdorp te zijn. De ‘s-Heerenhoef waar het toponiem over gaat lag (of ligt?) iets ten noordwesten van deze bocht.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Afbeelding: Bing Maps
Pieter Dietvorst
- dekker, woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie C (Halsteren-dorp) toponiem de Oude Molen
- C164: hakhout
- C165: weiland
- C166: bouwland
- C167: moestuin
- C168: huis, schuur en erf
Het gaat hier mogelijk om Pieter (Pierre) Dietvorst (*Halsteren, 25/1-1752,✞ aldaar, 28/11-1811, kwartierstaatnummer 282). Hij is dan wel in het eerste jaar van de periode die dit kadaster beslaat overleden. Zijn grond lag óf in een bocht in de Steenbergseweg bij de Oude Molen die nu niet meer bestaat, of deels aan De Mere, een straatje dat tegenwoordig doodloopt maar vroeger naar Lepelstraat liep.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Originele afbeelding: Bing Maps
Michiel Jaspers
- arbeider woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie C (Halsteren-dorp)
- C339: moestuin
- C340: huis, schuur en erf
- C341: huis
- C342: huis
Michiel Jaspers (*Rucphen of Hoeven, rond 1760,✞ Halsteren-dorp, 3/8-1830, kwartierstaatnummer 228) bezat meerdere huizen achter de oude Sint-Martinuskerk (ook wel Mussengevecht), het oudste stukje Halsteren. Zijn grond lag aan de overkant van die van Jan Nuijten (zie onderstaande). Het kaartje is ook bij Jan Nuijten te zien.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Jan Nuijten
- arbeider, woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie C, Halsteren-dorp
- C348: huis en erf
- C349: huis en erf
- C350: moestuin
Ook Joannes Dingemans (Jan) Nuijten (*Essen, België, 12/5-1758,✞ Halsteren-dorp, 5/4-1837, kwartierstaatnummer 166), had eveneens zijn grond achter de oude kerk, maar dan aan de kant van de Brabantse Wal.
Jan Nuijten was een buurman van een stukje landbouwgrond van de Halsterse diaconiearmen. Bood dit stuk grond misschien een schamel bestaan aan hen? (Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed)
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
de weduwe van Denis Nuijten
- woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie C: Halsteren-dorp
- C467: huis en erf
- C468: moestuin
- sectie D: de Noordgeest
- D180: huis en erf
- D181: moestuin
Dit is Johanna Laurijssen (*Roosendaal, 26/9-1785, ✞ Bergen op Zoom, 6/6-1858, kwartierstaatnummer 155). Haar echtgenoot Dionijsius (Denis) Nuijten overleed in 1821 te Halsteren. Belangrijk is dat bij de grond in de Noordgeest niet zeker is of dit van hem was of van Deonisius Nuijten (1792-1864). Hij woonde ook in Halsteren en had een vrouw van de Noordgeest, maar was ook familie van Michiel Jaspers (zie hierboven), die weer op ‘t dorp Halsteren woonde.
De grond aan de Halsterse Dorpstraat. (Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed)
De ligging van het andere huis aan de huidige Kwartierslaan, ten oosten van het oude centrum van de Noordgeest. (Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed)
Ongeveer de tegenwoordige plek van ‘t huis op de Noordgeest. (Afbeelding: Bing Maps)
Johannes Stoffels
- arbeider woonachtig in de gemeente Halsteren
- sectie D, de Noordgeest
- D97a: huis en erf
- D97b: bouwland
Komen we nu wel een beetje bij ‘t hoogtepunt van dit artikel, voor mij dan. Het gaat hier om Johannes Stoffels (*Halsteren-Noordgeest, 13/8-1792,✞ gemeente Halsteren, 16/7-1857, kwartierstaatnummer 246). Er zijn twee “Melanens”, de Groote Melanen ten noorden van de Randweg en de Kleine Melanen ten zuiden ervan, tegenwoordig ingesloten door de wijken Noordgeest en Meilust. Johannes woonde aan de Kleine Melanen, aan de huidige Portugalstraat, op een stukje land ingesloten door een veel groter stuk land dat van Joris Bastiaanse was (zie onderstaande). Johannes Stoffels was een kleinzoon van een militair uit Tongeren, zijn vader Martinus werd ook binnen de Noordgeest geboren (misschien wel op dezelfde plek!) en zijn moeder kwam uit de Auvergnepolder. Zijn dochter Adriana Stoffels (1830-1911) trouwde met Thomas Adriaansen (1830-1905), kwartierstaatnummers 122 en 123, van hen was mij al eerder bekend dat ze bij de Kleine Melanen woonden, maar dan niet op het Halsterse deel, maar het Bergse, op nummer 1. Verdere afbeeldingen vindt u bij Joris Bastiaanse.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Originele afbeelding: Bing Maps
(de weduwe van) Joris Bastiaanse
- woonachtig binnen de gemeente Halsteren
- sectie C: de Noordgeest
- D97: heide
- D98: heide
- D99: bouwland
- D100: moestuin
- D101: weiland
- D102: huis en erf
- D103: bouwland
- D104: heide
Georgius (Joris) Bastiaens of Bastiaanse (*Veldwezelt, Belgisch Limburg, 27/1-1760, ✞ Halsteren-Noordgeest, 20/9-1811, kwartierstaatnummer 158) was waarschijnlijk militair die na zijn loopbaan in ‘t leger ging boeren. Hij overleed in het eerste jaar van de periode die deze kadasterregistratie omvat, het grootste deel van de vermeldde gegevens betreft dus een eigendom van zijn weduwe Cornelia Moerbeek (*Bergen op Zoom, 13/10-1770, ✞ Halsteren, 9/6-1849, kwartierstaatnummer 159). Joris woonde, net als bovenstaande Johannes Stoffels, vlakbij de Kleine Melanen en had behoorlijk wat grond, dat aan de noordzijde zelfs een puntje van Fort Pinssen raakte. De huidige Portugalstraat loopt over zijn grond, alsmede een stuk van de Randweg.
De registratie van de grond van buren Johannes Stoffels en de weduwe van Joris Bastiaanse. (Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed).
Het blauwgekleurde land (dus ook dat van Bastiaanse en Stoffels), ging per 9 november 1961 over van Halsteren naar Berrege. De Kleine Melanen zelf behoorde in 1811 al tot die gemeente. (Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed)
Originele afbeelding: Bing Maps
‘t Veer op Tholen
Blijkbaar was de gemeente Tholen eigenaar van het hele veer over de Eendracht, sectie H, nummer 1. Dat wil overigens niet zeggen dat de Brabantse kant van dit veer Zeeuws gebied was. De ligging werd overigens vermeld als “zeedijk”. Zout water, immers.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Josephus van den Boom
- arbeider woonachtig te Bergen op Zoom
- sectie H: de nieuwe Bijmoerpolder
- H87: moestuin
Deze is wat lastig. Mijn voorouder Joseph van den Boom (*Heerle-Hazelaar, 5/10-1782, ✞ aan de Beijmoerendijk te Halsteren, 23/4-1852, kwartierstaatnummer 152) woonde, zoals er dus staat, in de Halsterse Beijmoerpolder, maar het kadaster vermeld Bergen op Zoom als woonplaats. In dat kadaster vond ik alleen zijn moestuin, in de buurt van de Oude Tholenseweg.
Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
Originele afbeelding: Bing Maps
