Betovergrootooms- en tantes

Op zoek naar een portret van mijn laatste betovergrootouders waar ik nog geen foto van vond, maakte ik van de familie Van den Boom een klein overzichtje van broers en zussen. Om eens op internet naar een naast familielid te zoeken. Gaandeweg besefte ik dat het zoeken naar broers en zussen van betovergrootouders eigenlijk best wel interessante achtergronden geeft, en heb ik ‘t onderzoek wat uitgebreid. Maar: hoe noem je deze familiebanden eigenlijk? Zijn ze mijn betovergrootooms- en tantes? Of oud-oud-ooms en oud-oud-tantes? Geen idee. Maar het blijft, relatief, nabije familie. Een overzicht van hen vindt u op de kwartierstaatpagina van mijn oudouders (generatie 6), in de stambomen Bernaards, Linders en Linders, en hieronder. Interessant, nietwaar?

  • Jacoba Antonissen-Linders (*Bergen op Zoom, 1867, aldaar, 1946)
  • Johanna Maria Appels-Musters (*Bergen op Zoom, 1881)
  • Pieternella Johanna Bakx-Musters (*Bergen op Zoom, 1888)
  • Johanna de Beer-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1896, Tilburg, 1945)
  • Catharina Geertruida Bernaards (*Bergen op Zoom, 1883, aldaar, 1890)
  • Jacobus Bernaards (*Bergen op Zoom, 1882, aldaar, 1882)
  • Jacobus Bernaards (*Bergen op Zoom, 1890, aldaar, 1959)
  • Johannes (Jan) Bernaards (*Bergen op Zoom, 1878, aldaar, 1950)
  • Marinus Bernardus (Merijn) Bernaards (*Bergen op Zoom, 1892)
  • Wilhelmus (Willem) Bernaards (*Bergen op Zoom, 1884, Valkenswaard, 1958)
  • Johanna Catharina Bogers-van Dijke (*Ossendrecht, 1902, aldaar, 1983)
  • Cornelia van den Boogaard-Jonkers (*Halsteren, 1888)
  • Anna van den Boom (*Bergen op Zoom, 1879, aldaar, 1879)
  • Cornelis van den Boom (*Bergen op Zoom, 1872, aldaar, 1872)
  • Cornelis Johannes van den Boom (*Bergen op Zoom, 1876, aldaar, 1954)
  • Daniel van den Boom (*Bergen op Zoom, 1891, aldaar, 1892)
  • Elisabeth van den Boom (*Bergen op Zoom, 1889, aldaar, 1915)
  • Franciscus van den Boom (*Bergen op Zoom, 1879, aldaar, 1880)
  • Johanna van den Boom (*Bergen op Zoom, 1887, aldaar, 1888)
  • Johanna van den Boom (*Bergen op Zoom, 1894)
  • Johannes van den Boom (*Bergen op Zoom, 1883, aldaar, 1884)
  • Willem van den Boom (*Bergen op Zoom, 1880, aldaar, 1958)
  • Cornelia Maria Bruijs-Withagen (*Bergen op Zoom, 1875)
  • Mathilda Helena Dierikx-Huijps (*gem. Woensdrecht, 1883)
  • Antonetta Dongelmans-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1887, Rotterdam, 1933)
  • Aloysia Anna Cornelia van Dijke (*Ossendrecht, 1898, aldaar, 1899)
  • Cornelis Aloijsius van Dijke (*Ossendrecht, 1894, aldaar, 1985)
  • Gerardus Marinus van Dijke (*Ossendrecht, 1891, aldaar, 1973)
  • Josephus van Dijke (*Ossendrecht, 1892, aldaar, 1977)
  • Petrus Johannes van Dijke (*Ossendrecht, 1895, Geleen, 1967)
  • Catharina Maria van Eekeren-Withagen (*Bergen op Zoom, 1892, aldaar, 1935)
  • Johanna Elst-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1888)
  • Petronella Maria Elzakkers-Withagen (*Bergen op Zoom, 1884, aldaar, 1931)
  • Franciscus Maria Eijsermans (*Bergen op Zoom, 1877)
  • Johannes Eijsermans (*Wouw, 1866)
  • Adriana Franken (*Bergen op Zoom, 1880, aldaar, 1880)
  • Arnoldus Franken (*Bergen op Zoom, 1862, aldaar, 1934)
  • Cornelia Franken (*Bergen op Zoom, 1866, aldaar, 1866)
  • Johanna Franken (*Bergen op Zoom, 1894)
  • Johannes Franken (*Bergen op Zoom, 1865, aldaar, 1865)
  • Laurentius Franken (*Bergen op Zoom, 1859, aldaar, 1918)
  • Maria Franken (*Bergen op Zoom, 1868, aldaar, 1871)
  • Petronella Franken (*Bergen op Zoom, 1861, aldaar, 1861)
  • Petrus Nuijten (*Bergen op Zoom, 1898, aldaar, 1918)
  • Petrus Martinus Franken (*Bergen op Zoom, 1872, aldaar, 1872)
  • Theodorus Franken (*Bergen op Zoom, 1863, aldaar, 1864)
  • Theodorus Franken (*Bergen op Zoom, 1867, aldaar, 1867)
  • Cornelia Franken-van den Boom (*Bergen op Zoom, 1886)
  • Adriana Franken-Eijzermans (*Bergen op Zoom, 1881)
  • Cornelia Wilhelmina Franken-Musters (*Bergen op Zoom, 1874, Bergen op Zoom, 1947)
  • Jacoba van Geel-Eijzermans (*Bergen op Zoom, 1884)
  • Catharina Maria Giebelen-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1894, Swalmen, 1917)
  • Antonetta Hagenaars-Franken (*Bergen op Zoom, 1877, aldaar, 1955)
  • Elisabeth Hagenaars-Franken (*Bergen op Zoom, 1871, aldaar, 1955)
  • Johanna Cornelia Hopmans-Stok (*Wouw, 1870, Bergen op Zoom, 1941)
  • Maria Cornelia (Marie) Huijbers-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1898)
  • Maria Johanna Huijgens-Musters (*Bergen op Zoom, 1879)
  • Alphonsus Huijps (*gem. Woensdrecht, 1886, aldaar, 1968)
  • Petrus Huijps (*gem. Woensdrecht, 1888, aldaar, 1889)
  • Anna Elisabeth van Kempen-Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1879, aldaar, 1949)
  • Johanna Pieternella Hazen-Withagen (*Bergen op Zoom, 1890, aldaar, 1919)
  • Josina Agatha Hijmering-Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1876, 1953)
  • Johanna Jaspers-Linders (*gem. Woensdrecht, 1875, Roosendaal, 1969)
  • Johanna Jochems-Eijsermans (*Bergen op Zoom, 1879)
  • Cornelia Jonkers (*Halsteren, 1883, aldaar, 1886)
  • Elisabeth Maria Jonkers (*Halsteren, 1894, aldaar, 1895)
  • Joanna Jonkers (*Halsteren, 1878, aldaar, 1897)
  • Maria Catharina Jonkers (*Halsteren, 1880, aldaar, 1898)
  • Adrianus Richard (Janus) Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1890)
  • Dirk Hendrikus Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1875, aldaar, 1875)
  • Eduard Hubertus Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1892, aldaar, 1974)
  • Franciscus Jacobus Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1895, Rotterdam, 1963)
  • Frederika Johanna Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1898, aldaar, 1899)
  • Geertruida Hendrika Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1877, aldaar, 1878)
  • Geertruida Hubertina Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1881, aldaar, 1886)
  • Maria Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1867 aldaar, 1947)
  • Geertruida Hubertina Kersten-Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1887, Nijmegen, 1953 of 1961)
  • Hendrik Johannes van den Kieboom (*Halsteren, 1884, aldaar, 1884)
  • Johannes Marinus van den Kieboom (*Halsteren, 1889)
  • Marinus Jacobus van den Kieboom (*Halsteren, 1892, aldaar, 1892)
  • Marinus Johannes van den Kieboom (*Halsteren, 1896, aldaar, 1896)
  • Marijnus Johannes van den Kieboom (*Halsteren, 1899)
  • Petrus Jacobus van den Kieboom (*Halsteren, 1884, Bergen op Zoom, 1943)
  • Cornelia Klaassen-Eijzermans (*Bergen op Zoom, 1889)
  • Antonius Knoet (*Bergen op Zoom, 1884, aldaar, 1884)
  • Hendricus Wilhelmus Knoet (*Bergen op Zoom, 1881, aldaar, 1935)
  • Antoinetta Petronella Koolen-van Dijke (*Ossendrecht, 1900, aldaar, 1937)
  • Anna Cornelia Krijntjes-Linders (*gem. Woensdrecht, 1870)
  • Maria Langenberg-Withagen (*Bergen op Zoom, 1880)
  • Adrianus Linders (*gem. Woensdrecht, 1866, Vught, 1942)
  • Adrianus Linders (*Bergen op Zoom, 1869, 1869)
  • Cornelis Linders (*gem. Woensdrecht, 1865, Rotterdam, rond 1947)
  • Elisabeth Linders (*Bergen op Zoom, 1857, 1857)
  • Geertruda Linders (*Bergen op Zoom, 1861, 1865)
  • Jacoba Linders (*Bergen op Zoom, 1858, 1860)
  • Jacobus Linders (*Bergen op Zoom, 1877)
  • Johannes Linders (*Bergen op Zoom, 1865, aldaar, 1938)
  • Reinier Linders (*Bergen op Zoom, 1864, aldaar, 1934)
  • Willem Linders (*gem. Woensdrecht, 1881, aldaar, 1972)
  • Geertrui van Loenhout-Linders (*Bergen op Zoom, 1871, aldaar, 1939)
  • Adriana Cornelia Luijkx-Jonkers (*Halsteren, 1891)
  • Catharina Louisa Machielsen-de Vos (*gem. Woensdrecht, 1878 Roosendaal, 1960)
  • Maria Sophia Machielsen-de Vos (*gem. Woensdrecht, 1882)
  • Anthonetta de Moor-de Vos (*gem. Woensdrecht, 1886 Rotterdam, vóór 20/3-1929)
  • Sophia Catharina Musters-Huyps (*gem. Woensdrecht, 1880, Tilburg, 1931)
  • Jacobus Antonius Nuijten (*Bergen op Zoom, 1887)
  • Johannes Nuijten (*Bergen op Zoom, 1890)
  • Catharina Petronella Nuijten-Musters (*Bergen op Zoom, 1884)
  • Catharina Johanna van Overveld-Jonkers (*Halsteren, 1881)
  • Adriana Elisabeth Rijlaarsdam-Kerbusch (*Bergen op Zoom, 1884, Leiden, 1913)
  • Geertruida Sneller-Knoet (*Bergen op Zoom, 1888, aldaar, 1953)
  • Cornelia Spijkstra-Knoet (*Bergen op Zoom, 1892, 1966)
  • Cornelis Stok (*Wouw, 1868, aldaar, 1869)
  • Jacobus Stok (*Wouw, 1871, Bergen op Zoom, 1930)
  • Johannes Stok (*Termunten, 1875, Wouw, 1875)
  • Petrus Johannes Stok (*Wouw, 1873, aldaar, 1874)
  • Maria Taheij-Linders (*Bergen op Zoom, 1873, aldaar, 1953)
  • Pieternella Maria (Nel) Tax-Bernaards (*Bergen op Zoom, 1880, aldaar, 1957)
  • Johanna Tax-van den Boom (*Bergen op Zoom, 1875, Vlissingen, 1956)
  • Maria Cornelia Tebbens-Knoet (*Bergen op Zoom, 1885, aldaar, 1962 of 1965)
  • Cornelia van Tilborg-Franken (*Bergen op Zoom, 1896)
  • Petronella Timmermans-Franken (*Bergen op Zoom, 1874, aldaar, 1938)
  • Johanna de Vos (*gem. Woensdrecht, 1888, aldaar, 1888)
  • Johannes Baptist de Vos (*Wassenaar, 1873 gem. Woensdrecht, 1956)
  • Julia Paulina de Vos (*gem. Woensdrecht, 1880 aldaar, 1896)
  • Ludovicus Johannes de Vos (*gem. Woensdrecht, 1877 aldaar, 1959)
  • Petrus Johannes de Vos (*gem. Woensdrecht, 1878 aldaar, 1884)
  • Adriana Withagen (*Bergen op Zoom, 1878, aldaar, 1905)
  • Helena Withagen (*Bergen op Zoom, 1888, aldaar, 1909)
  • Johannes Godefridus Withagen (*Bergen op Zoom, 1883, aldaar, 1906)
  • Leonardus Marinus Withagen (*Bergen op Zoom, 1881, aldaar, 1884)
  • Petrus Paulus Withagen (*Bergen op Zoom, 1876, aldaar, 1910)
  • Waltherus (Walter) Withagen (*Bergen op Zoom, 1886, Sherburne, Minnesota, 1940)
  • Isabella Helena Withagen-Musters (*Bergen op Zoom, 1876, Bergen op Zoom, 1944)
  • Elisabeth van den Wijngaert-Knoet (*Bergen op Zoom, 1877 aldaar, 1958)

De dokter op ‘de Groote Drol’ en hoveniers in sectie C

Sinds Watwaswaar per 1 januari dit jaar opgeheven is, staat er een hoop online op de website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Voor deze serie duik ik in het kadaster over de periode 1811-1832. Welke grond bezaten mijn voorouders? Waar op die grond woonden zij (hoogstwaarschijnlijk)? Aan de hand van de topografische atlas 1836-1843 probeer ik ook uit te leggen wat de “aardrijkskundige context” was van deze grond. Vandaag deel 4 van deze serie: de gemeente Bergen op Zoom secties A & C: “den Drol”, omvat het Bergs deel van ‘t Laag, landgoed Jagersrust, een stuk van Vrederust en Buitenlust, en sectie C: “Hoge en Lage Meeren”, een toponiem dat we tegenwoordig nog kennen van ‘t industrieterrein, maar omvat ook de hele tegenwoordige wijk Meilust. Klik hier voor de voorgaande delen en de overzichtskaart

In sectie A geen directe voorouders van mij, maar ik ga wel even wat dieper in op scoutinglabelterrein Buitenlust (niét het landgoed Buitenlust, dat was veel groter en omvatte ‘t latere Vrederust in z’n geheel). In principe een bos met veldjes ingeklemd tussen Vrederust en de A4, maar wat was de vroegere functie van dit terrein?

buitenlust

Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed

Deze uitsnede is dan wel naar ‘t westen gezien, maar ergens in deze bocht moet Buitenlust liggen. Dit is sectie A, blad 2. De grens ligt over de Oude Moerstraatsebaan, helemaal links nog net de contouren van Fort Moermont en rechtboven hoeve “de Grooten Drol”, de naamgever van sectie A.

165d rechts

Afbeelding: Historische Topografische Atlas Noord-Brabant 1836-1843, uitgeverij Nieuwland

Zul je net zien dat het stukje wat ik zoek over vier pagina’s verdeeld is. Bon, hierboven de situatie ergens tussen 1836 en 1843, zie helemaal linksonder. Het ziet ernaar uit dat Buitenlust deel uitmaakte van de grond die bij de hoeve Groote Drol hoorde. Op de kadasterkaart wordt de grond bij de Groote Drol, dat wil zeggen wat niet door wegen doorsneden wordt, aangeduid als “de Konynekooten”. In ‘t register vallen de nummer A326 t/m A361 daaronder. Bijna al het land was eigendom van ene Hans Hendrk. Frautel uit Bergen op Zoom. Hij deelde de grond op sommige plekken met de gemeente en de weduwe van Adriaan Wynen, maar ‘t grootste deel inclusief de hoeve zelf was zijn eigendom. Even gauw zoeken naar deze man levert een overlijdensakte van zijn vrouw Klasina Maria de Boet op, op 10 april 1825 te Bergen op Zoom. De aangifte werd gedaan door Daniël Lariviere, timmerman, en Bernardus Thilo, timmerman, beiden bekende van de overledene. Klasina was een dochter van Jan Jacob de Boet en Titsia van der Kreek. Haar man heette Hans Heinrich Frautel en was “Medecine Doctor” van beroep. Ervan uitgaande dat tweehonderd jaar geleden ook dokters nog geen hoeve beheerden voor de lol, zal Frautel de grond wel verhuurd of verpacht hebben. 

frautel

Afbeelding: RHC ‘t Markiezenhof

In sectie C kom ik een aantal bekende “stamvaders” van hoveniersfamilies tegen. Rond 1800 wordt voor ‘t eerst zichtbaar dat een aantal boerenfamilies rondom Berrege, de meesten uit Vlaanderen geëmigreerd in de 17e en 18e eeuw, een eigen, enigzins gesloten, beroepsgroep gaan vormen. Geen voorouder van mij, maar wel aanwezig in heel veel Bergse stambomen: Philippus Crusio (*Bergen op Zoom, 8/1-1756, ✞ aldaar, 7/1-1836). Hij was een kleinzoon van Philip Cruseau die in 1714 de familie uit Henegouwen naar Berrege bracht. Deze Philippus bezat bouwland (=landbouwgrond) aan de Kleine Melanen, vlak onder het land van buren en voorouders Johannes Stoffels en weduwe Cornelia Moerbeek, dat weer deel uitmaakte van de gemeente Halsteren. 

Philip Crusis uit Bergen op Zoom

  • “de Melanen”
  • C16: bouwland
  • C17: bouwland
  • C18: bouwland
  • C19: bouwland
  • C20: bouwland
crusio

Het groene bovenaan is de Kleine Melanen, naar het oosten gezien. Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed

Dan verder naar Aart Franken (*Bergen op Zoom, 30/9-1774, ✞ aldaar, 30 maart 1825). Ook geen voorouder, maar wel één van de stamvaders van de familie Franken. Hij was vernoemd naar de schoonvader van de man die in 1710 de familie naar Berrege bracht: Joannes Huijbrechtse (Jan) Franken. Aart bezat moestuin en weiland in “den Ouden Ketel”. ‘t Is wat lastig om dit op kaart weer te geven, maar deze grond lag aan een oude bocht in de Wouwschestraatweg, ter hoogte van de kruising met de Kastanjelaan.

Aart Franken, hovenier uit Bergen op Zoom

  • “den Ouden Ketel”
  • C278: weiland
  • C279: moestuin
franken

Afbeelding: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed

 

Welkom!

Het is zover. Na een jaar en ‘n week voorwerk open ik bij dezen mijn nieuwe genealogische website. Hier publiceer ik ‘t resultaat van vier jaar stamboomonderzoek. En in die tijd heb ik geprobeerd om niet te werken met enkel namen en cijfers, maar met achtergronden. Althans, zoveel mogelijk. Vandaar dat ik mijn eigen website bouwde, waar ik de ruimte heb voor de tekst, de afbeeldingen en vooral ook de opmaak die ik voor ogen heb. Daarom ook sluit ik mijn stamboompagina’s op Genealogie Online en Geneanet. 

Wat kunt u hier vinden? Op dit moment zijn mijn kwartierstaat, de stamboom Bernaards/Bennaars/Bernaerts en de genealogiën van de twee families Linders waar ik van afstam online. In de toekomst zal ik dit in ieder geval uitbreiden met de resultaten van mijn onderzoeken in Amerika en een genealogie van de familie Borrie. In de plaatsengids zal ik proberen verder uit te weiden over steden, straten, dorpen en gehuchten waar veel van mijn voorouders woonden. U vindt daar ook een eerste begin van de ‘hertaling’ van Bergse, Woensdrechtse en Halsterse wijknummers en letters naar huidige buurten. Ik ben ook nog altijd op zoek naar informatie, afbeeldingen of verhalen! Specifieke vragen vindt u op de pagina Voorouders Gezocht en Bernaards Gezocht.

Tevens zal ik op de thuispagina berichtjes en artikelen blijven schrijven over dingen die ik tegenkom in mijn onderzoek. Veel om nog aan te werken dus, maar er staat al een hoop online. Leest u bijvoorbeeld eens over de vreemdeling in Belgiëde boswachter in Eindhovende 18e-eeuwse koffiehuishouderliefde in een Fries weeshuisde soldaat onder Napoleonde heilige in de familiede vermissing van Jan Boschmande gepensioneerde hoefsmid aan het Vrijthof in Maastrichtmijn voorouders in Brusselhet oudste en misschien wel gelukkigste echtpaar van Ossendrecht, en mijn voorouders in OostenrijkZwitserlandPruisenItalië, Schotland en Frankrijk.

Belangrijk om te vermelden: de menuknoppen in de zwarte balk vouwen uit. Dat wil zeggen dat u de hoofdpagina kan vinden door op de zwarte balk te klikken, en de subpagina’s in het uitvouwende menu. Een overzicht van alle berichten en pagina’s is in de linkerbalk op de thuispagina te vinden. Nog niet alles zal werken; het namenoverzicht ziet er bijvoorbeeld nog niet uit. Omdat ik met Amerikaanse software werk en alles handmatig heb vertaald, zal er misschien ook nog hier en daar een Engels woord in de tekst zitten. U kunt dat melden via de contactpagina. Bij voorbaat dank! En leest u ook a.u.b. even de voorwaarden voor hergebruik. Om de disclaimer compleet te maken: ik heb m’n best gedaan om zoveel mogelijk bronnen te vermelden, u kunt deze terugvinden in de bronnenlijst. Mocht u ondanks dat een bronvermelding missen, een verkeerde vinden, of wilt u contact opnemen over hergebruik van uw gegevens: contacteer mij.

Dan rest mij nog een ding uit te leggen: waarom toch die verschrikkelijk chauvinistische ondertitel? Wel, een oud Bergs gezegde stelt dat om een echte échte krab te zijn men zelf, zijn of haar ouders én grootouders te Bergen op Zoom geboren moeten zijn. Daar ben ik het niet helemaal mee eens, want dan zouden er bijna geen krabben meer zijn, maar toevallig ben ik volgens die regel wel een echte (kijk maar op deze pagina). Mijn hele stamboom begint in Berrege. Berregse hoveniers, Berregse soldaten, Berregse pottenbakkers, Bergenaren alom. Eerlijkheid gebied dan toch te zeggen dat er vóór 1700 bijna geen voorouders in Bergen meer over zijn: ze kwamen veel uit de omliggende dorpen (veel Vlaanderen ook), en de soldaten kwamen uit heel Europa. Maar zij hebben toch de stad gevormd tot wat ze nu is. En daar hoort ook ‘n beetje chauvinisme bij.

Vandaar, om de opening van mijn website te vieren, hieronder een lijstje van de headers (de grote afbeeldingen bovenaan), die bij elke klik elkaar willekeurig zullen afwisselen. Zij geven Bergen op Zoom (en wat van de omgeving) weer in al haar facetten, of in ieder geval de punten die ik mooi vind.

Ik wens u een goed onderzoek!

Jim Bernaards.

 


De onderstaande afbeeldingen zijn, tenzij anders vermeld, afkomstig uit de Beeldbank van RHC ‘t Markiezenhof.

header soc vrijheidDit is een groepsfoto van sociëteit ‘De Vrijheid’, een beroepsvereniging voor hoveniers/tuinders die niet toevallig aan de grondslag lag van de Bergse Vastenavend. Deze foto is gemaakt in 1929 ter ere van het 40-jarig voorzitterschap van Aart Franken. In de beschrijving van de beeldbank staan de leden op de foto vermeld, met een hele hoop typische achternamen. “Staande v.l.n.r.: W. Hagenaars, P. Hagenaars, P. Withagen, P. Hopmans, Joke Franken (dochter van J. Franken), C. Huygens, Jans Franken-Franken (dochter van Aart Franken), G. Franken (zoon van J. Franken), Jan Franken (schoonzoon van Aart Franken), Marie Franken-Videler (schoondochter van Aart Franken en verloofde van C. Franken), C. Franken (zoon van Aart Franken). Zittensd v.l.n.r.: B. Nuyten, burgemeester P.A.F. Blom (1929-1941), C. Franken-Musters (vrouw van Aart Franken), Aart Franken, Daan van de Watering en W. Musters.”

header staduisHier het stadhuis op de Grote Markt op een glasnegatief uit 1909. Een beroemd hoekje: naast ‘t stadhuis de panden De Olifant en De Draak (het oudste hotel van Nederland), de twee panden die als enige de grote stadsbrand van 1397 overleefden.

header reimerswaalDe overblijfselen van de verdronken stad Reimerswaal in 1607, zo’n twintig jaar voordat de laatste inwoners zouden vertrekken. (Afbeelding: Zeeuws Archief)

header vosmeerHier weer zo’n mooi glasnegatief. Over deze foto is niets bekend, behalve dat ze gemaakt is in de haven van Nieuw-Vossemeer. Ik zou gokken op de periode 1890-1920.

header hoogstraatDe Hoogstraat en de Peperbus op een treurig moment in de Bergse geschiedenis: de inname van ‘la pucelle’ door de Fransen in 1747. Ze lieten niets heel, meerdere van mijn voorouders kwamen om. Hoewel de Hoogstraat één van de oudste straten van de stad is, zijn de panden dus van na 1747. Ze dragen nog wel de namen van de middeleeuwse panden die op hun plaats stonden.

header tuindersHier wat vooraanstaande hoveniers/tuinders ter gelegenheid van ‘t zilveren jubileum van dhr. Verhees in 1948. Het gaat hier om óf de veiling, óf nogmaals sociëteit De Vrijheid. Op de foto staan, citerende uit de beeldbank: “Zittend v.l.n.r.: P. Franken, Past. van Eekelen, Dhr. & Mevr. van Hees, J. Musters (Vz. Veiling Ver.), P. van Eck en M. Nuijten. Staand v.l.n.r.: Van Broekhoven, C. Nuijten, C. Franken, A. Musters, P. Franken en J. Somers.”

header bospoortVan de oude poorten in de vestingwerken van Bergen is alleen nog de Gevangepoort over. Hierboven de Bospoort (in de Bosstraat) op een prent door B. Klotz uit 1671.

header schaliehoefDe oude 17e-eeuwse Schaliehoef van Jan Franken (stamvader van de familie Franken) steekt af tegen de flats van Zeekant op de Brabantse Wal, 1966. De oude hoeve was nog niet geweken voor verbreding van de Antwerpschestraatweg, hoewel er wel 90 gereden mocht worden. Links rijdt een Duitser.

header kaaiDit steegje bij de Kaai heette ironisch genoeg “De Poort naar ‘s Lands Welvaren”. Het liep van de Zuidzijde Haven naar de oude gasfabriek. De foto is rond 1900 gemaakt.

header sperriesBerrege is bekend om de AAA-producten: Aardbeien, Asperges en Ansjovis (of Errebiskes, Sperries en Sjoviskes in ‘t Bergs, maar dat staat natuurlijk wat minder mooi). Asperges zijn, aangemoedigd door pastoor Van Mansfeld begin 20e eeuw, het ‘witte goud’ van Bergen op Zoom: natuurlijk verbouwd door de hoveniers/tuinders. Op bovenstaande foto, gemaakt tussen 1932 en 1942, zijn Jan van Beers en Kees Bruys aan ‘t werk op de aspergeveiling. Persoonlijk houd ik niet zo van asperges, mijn opa Bernaards zei dat dat kwam “om dagge te lang op Altere gewòònd et”.

header fonteinOp deze prent de restanten van de stadsfontein. Er was vlakbij het strand (waar nu het Stadspark Hotel staat) een zoetwaterbron waar Gertrudis van Nijvel in de vroege middeleeuwen nog mee van doen zou hebben gehad. De fontein werd in 1747 verwoest om te voorkomen dat de Fransen er gebruik van konden maken. Op de achtergrond de Oosterschelde met op de achtergrond land, wat niet helemaal accuraat is: het verdronken land van Zuid-Beveland was reeds verdronken en ‘t eiland Tholen ligt verder noordelijk. De prent heet “het geruineerd fontijntje te Bergen op den Zoom” en werd vervaardigd door Cornelis Pronk en Simon Fokke.

header kraaijenbergHier een kudde schapen langs de Oosterschelde, nabij de Kraaijenberg, op een mooie met de hand ingekleurde prentbriefkaart van A.J.A. de Kok uit 1917. Hoewel de Deltawerken absoluut een goede zaak waren, heeft het de mensen een beetje doen vergeten dat Bergen op Zoom tot de voltooïng van de Oesterdam in 1986 een kuststad was. Sterker nog, tussen 1932 en 1986 was Noord-Brabant door de Bergse ligging aan de Oosterschelde samen met Groningen, Friesland, Noord- en Zuid-Holland, Zeeland en West-Vlaanderen één van de kustprovincies van de Benelux. Oké, da’s misschien wat dramatisch weergegeven, maar er was hier dus zout water, een zeehaven en een strand inclusief kurhaus. En is ‘t u wel eens opgevallen dat de provinciegrens met Zeeland toevallig exact over de Markiezaatskade loopt, en dus over de grens tussen zoet en zout water?

header artillerieOp deze foto wat soldaten van de artillerie met een ouderwets machinegeweer en twee officieren.

header WOIDe Eerste Wereldoorlog had een behoorlijk effect op Bergen: niet alleen ving de stad grote getalen Belgische vluchtelingen op, maar er vond natuurlijk ook mobilisatie plaats. Op deze foto soldaten die voor de mobilisatie gelegerd zijn in ‘t Groot-Arsenaal. Op deze scène van 29 april 1915 bevinden zij zich in ‘n informele sfeer.

header gevangenpoortHier de Lievevrouwestraat richting de Gevangenpoort gezien. De Lievevrouwestraat werd ergens in de jaren ’90 verkozen tot de mooiste straat van Nederland, en niet zonder reden. Rechts op deze foto van rond 1900 of 1910 een soort rijdende winkel..

header stalenbrugOp deze foto de originele Stalenbrug in de Antwerpsestraatweg over ‘t spoor. De Stalenbrug is al lang geleden vervangen door een brede betonnen brug, maar wordt nog altijd zo genoemd. De foto is gemaakt door persbureau Het Zuiden op 21 januari 1930, wat opvalt is het plaatsnaambord van de ANWB: ook toentertijd lagen grote delen van de stad (denk aan Nieuw-Borgvliet) al zuidelijker van de Stalenbrug.

header anton van duinkerkenDichter Anton van Duinkerken (1903-1968) is misschien wel de grootste Bergenaar aller tijden. Hij kwam uit een oer-Bergse familie en belichaamde alles waar de Bergenaar als stereotype bekend om staat. Dit bronzen beeld van hem werd in de jaren ’70 gemaakt en staat sinds 2003 voor het stadhuis op de Grote Markt.

header vastenavendOver wat de vastenavend in ‘t Krabbegat precies inhoudt (voor leken) zal ik niet teveel uitweiden, daar kan ik nog ‘n hele website mee vullen. De beeldbank geeft de volgende beschrijving bij deze foto van 18 februari 1950: “Grootste Boer (Sjef de Graauw, 1948-1974), Prins Nilles II (Kees Becht, 1946-1958) huldigt “de Ster” Verbiest (met krans) en schenkt een geitje voor zijn zus Mie d’n Os, (van het vastenavond liedje Mie d’n Os had een geitje) waarmee zij tot ridderes in “de orde van de eeuwige jeugd met geit en dweil.” werd benoemd. Op het bordes in het midden schrijver Godfried Bomans die aanwezig was voor een reportage voor Elsevier.”

header kopvantoofdDeze ingekleurde ansichtkaart uit 1905 toont de ingang van de Bergse haven bij de Waterschans en de Kop van het Hoofd.

header venHierboven wederom een glasnegatief, ditmaal van “een ven in het buitengebied.” Meer informatie heb ik niet. Het is de vraag hoeveel mensen een lievelingsboom hebben, maar die van mij is zeker de mastboom zoals die op bovenstaande foto te zien zijn.

header markiezenhofHet Markiezenhof op een ansichtkaart van tussen 1910 en 1920.

header heiningenIk heb een zekere fascinatie voor de vooruitstrevende gedachte waarmee naoorlogse wijken in de jaren ’50, ’60 en ’70 gebouwd werden en het snelle ‘verval’ die zij meemaakten. De wijken in Oost waar mijn grootouders in de jaren ’60 naar verhuisden omdat deze als modern werden ervaren, waren dertig jaar later ‘achterstandswijken’. Op deze foto een passerende dame met op de achtergrond één van de Wilmaflats aan de Heiningen, langs de snelweg. Foto gemaakt door Dick de Boer in mei 1970.

header vosmeer 2Hierboven een glasnegatief uit dezelfde serie als de eerder beschreven foto van kinderen bij de Nieuw-Vossemeerse haven. Het mooie van glasnegatieven is dat ze zo ontzettend gedetailleerd zijn. Als u een account heeft op de website van het Markiezenhof, klik dan eens op deze link en zoom in, dan ziet u het zelf. Eén van de vaandels leest “ter ere van onze koni…” (aan de positie van het woord kan ik zien dat het “koningin” moet zijn), wat suggereert dat dit een samenkomst is ter ere van een jubileum van koningin Wilhelmina. Misschien wel haar 25-jarig regeringsjubileum in 1915?

header tachtigjarigeoorlogEne Bartholomeus Dolendo maakte in 1588, aan het begin van de tachtigjarige oorlog, een prent van ‘n belegering van Bergen op Zoom. Te zien zijn de Kaai en het westelijke deel van de binnenstad, inclusief de Gevangenpoort.