Afbeelding: Google

Deze week was ik even tussendoor bezig met het verder uitzoeken van de achtergrond van ‘t Ossendrechtse echtpaar Magiels-Kwik (kwartierstaatnummers 218 en 219). Man Theodorus (Theodoor) Magiels kwam uit Overpelt in Belgisch Limburg, waar hij in 1779 geboren was als zoon van ongetrouwde moeder Maria Elisabeth Magiels. Van haar ontdekte ik pas nog dat zij bij haar overlijden in 1807 woonde in ‘de Riet’ te Overpelt. Theodoor trouwde in datzelfde jaar met Jacoba Kwik. Hij moet in de loop van de 19e eeuw een actief en bekend figuur zijn geweest op ‘t dorp. Hij woonde op de Aanwas aan de weg tussen Calfven en Zandvliet en was dagloner, tuinman, landbouwer, koopman én herbergier, waarschijnlijk deels ook tegelijkertijd. Daarnaast had hij ook allerlei percelen mastbos en struiken in eigendom. Hij werd stamvader van een grote familie Magiels en was vrij oud toen hij overleed in 1871 te Ossendrecht; 91 jaar.

Over zijn vrouw Jacoba was mij wat minder bekend, tot nog toe. Jacoba was een dochter van de Bergenaar Johannes Quick (1752-1789) en de Ossendrechtse Elisabeth Smout (1756-1829). De familie Quick kwam oorspronkelijk uit Moerstraten en had tussen ongeveer 1700 en 1800 van doen met de Balmakershoeve aan de Wouwsestraatweg in de Bergse Buitenpoorterij. Toen Theodoor in 1871 overleed was Jacoba 87 jaar oud. Op hun adres woonde ook zoon Johannes Machiels en zijn familie.

Inschrijvingen van J.B. Machiels en Th. Magiels/J. Magiels in ‘t Ossendrechtse bevolkingsregister 1863-1893. (Afbeelding: WBA Bergen op Zoom)

In dit geval moeten we dan kijken richting de grote stad; en voor Ossendrecht was dat toen Antwerpen (ik zou Bergen op Zoom willen zeggen, maar dat zou niet terecht zijn, haha). De industriële revolutie was in volle gang en het naburige Antwerpen was één van de ‘booming’ steden van Europa. Uit de hele Zuidwesthoek vertrokken er eind 19e eeuw gezinnen en ongehuwde meisjes naar Antwerpen, Rotterdam en Brussel. Zo ook Jacoba’s zoon binnenvaartschipper Jan Baptist Magiels en zijn gezin, in 1869, naar Antwerpen. Nadat Jacoba weduwe was geworden in april 1871 woonde ze nog een kleine maand in haar huis, samen met zoon Johannes en diens familie. Toen werd vermeld dat zij naar Deurne vertrok. Deurne was één van de gemeenten die in die tijd in razend tempo uitgroeiden tot voorsteden van ‘t Stad. Mijn vermoeden dat Jacoba die zoon twee jaar later achterna reisde bleek onjuist; ze had namelijk nóg een zoon die al langer in Deurne zelf woonde; smid Alexander Magiels.

Alexander kwam met zijn echtgenote al in 1855 voor op de kadastrale legger van Deurne; da’s toch wel net voor de gemeente zo groeide. Hij woonde in 1871 aan de Turnhoutsebaan in die gemeente, een doorgaande weg van Antwerpen via Borgerhout en Deurne de Kempen in. Bij hen ging Jacoba dus in dt jaar inwonen. Nog altijd was ik op zoek naar haar datum van overlijden; echter in ‘t bevolkingsregister werd tot 1880 geen datum vermeld. In de periode vanaf 1880 bestond het gezin uit hoofd Alexander Magiels, hoefsmid, weduwnaar van Petronella Daems (*Ossendrecht, 16/9-1822, ✞ Deurne, Antwerpen, 11/11-1882), Jacoba Kwik (zijn moeder), zonder beroep, weduwe van Theodoor Magiels, (*Ossendrecht, 13/12-1783, ✞ Deurne, 2/5-1885), Cornelius Josephus Cluytmans (stiefzoon), hoefsmid (*Deurne, 3/9-1848), Joannes Franciscus Cluytmans (stiefzoon), hoefsmid (*Deurne, 3/9-1850), vertrokken naar Turnhoutschebaan 188 te Borgerhout op 9/11-1883, Cornelia Magiels (dochter), zonder beroep (*Deurne, 9/3-1854), Antonius Ludovicus Magiels (zoon), hoefsmid (*Deurne, 20/6-1856), vertrokken naar Turnhoutschebaan 188 te Borgerhout op 11/11-1883 en getrouwd met Maria Merkens en Maria Catharina Magiels (dochter), huishoudster (*Deurne, 21/3-1862).

Afbeelding: Bevolkingsregister Deurne sectie B1 & B2 1880-1891 (via Rijksarchief België).

Het Cogelsplein in ‘t centrum van Deurne op een ansichtkaart van rond 1900. De straat waar de huizen aan liggen is de Turnhoutsebaan; ‘t is hetzelfde plein als op de screenshot van Google Streetview bovenaan dit artikel. (Afbeelding: Pinterest)

Zoals u misschien al las; Jacoba overleed op 2 mei 1885. Dat zou betekenen dat ze 101 jaar oud werd; een haast absurd hoge leeftijd voor die tijd, en iets wat me in eerste instantie verdacht lijkt. Na de akte opgezocht te hebben in de tienjarige tafels van Deurne en later in ‘t overlijdensregister blijkt alles toch echt te kloppen. In de akte werd vermeld dat zij overleed om half zes ’s middags in haar huis aan de Turnhoutschebaan wijk B nummer 105 te Deurne. Volgens de aangevers was zij weduwe van Theodorus Magiels en dat zij een dochter was van Adrianus Kwik en Elisabeth Smout. De aangifte werd gedaan door Cornelius Josephus Cluytmans, 36, smid, stiefzoon van haar zoon Alexander en door Antonius Ludovicus Magiels, 28, smid, kleinzoon, beiden woonachtig te Deurne. 

Dat de aangifte werd gedaan door twee kleinkinderen is op zich wel opvallend; gewoonte was toch dat een directe zoon van de overledene de aangifte ging doen; wanneer deze in de buurt woonde althans. In de akte werd ook haar geboortedatum vermeld: 19 december 1783. Die datum was mij reeds bekend; deze werd ook steeds vermeld bij inschrijvingen in bevolkingsregisters van Ossendrecht en later van Deurne. Overigens heb ik tot mijn spijt deze datum nooit kunnen ‘staven’ met een doopakte; ze werd niet vermeld in zowel RK als NH doopboeken te Ossendrecht, Woensdrecht, Huijbergen of Putte. Wel valt de datum netjes tussen die van haar broer Adrianus Quick (gedoopt te Ossendrecht op 7/12-1781) en van haar zus Maria Dijmphna Quick (gedoopt te Ossendrecht op 14/6-1785) en is de datum erg consistent vermeld in de loop der jaren, wat er toch op wijst dat ze correct is. 

Afbeelding: Overlijdensregister Deurne 1879-1890 (via Rijksarchief België).

Ergens is het wel jammer dat er bij ‘t opstellen van de akte een geboortedatum werd opgetekend en niet haar leeftijd; ik heb vaker gezien dat deze dan enigzins sierlijk en wat groter werd geschreven. Sowieso vraag ik mij af wat deze eeuwelinge ‘voor indruk’ achterliet op Deurne. In een klein dorp werd zoiets vast groots gevierd; maar zal dat in dit geval ook zo zijn geweest, zo zonder kinderen in de buurt? Is er misschien een vermelding geweest in een lokaal dagblad? 

In ieder geval heeft Jacoba bij dezen een mooie tweede plek te pakken in een tof lijstje; dat van al mijn voorouders die negentig jaar of ouder werden. Negentien zijn het er. Da’s zo’n lijstje zonder enige relevante waarde, maar wel leuk om te zien. Hieronder ziet u het lijstje, en hier wél wat sierlijk; in een stijlvol lettertype.

• 1. Julia Catharina Linders-de Dooij, 102, *Hoogerheide, West-Brabant, 1914, ✞ Bergen op Zoom, 2016
• 2. Jacoba (Jaqueline) Magiels-Kwik, 101, *Ossendrecht, West-Brabant, 1783, ✞ Deurne, Antwerpen, België, 1885
• 3. Maria Catharina (Kaatje) van Dijke-Musters, 97, *Ossendrecht, West-Brabant, 1867, ✞ aldaar, 1964
• 4. Dirkje Luijten-Havelaar, 96, *Woudrichem, Midden-Brabant, 1817, ✞ Oud-Gastel, West-Brabant, 1913
• 5. Cornelia van Eekelen-Uijtdewilligen, 95, *Bergen op Zoom, 1791, ✞ Wouw, West-Brabant, 1887
• 6. Petrus Peeterssen (Pieter) Buermans, 95, *Essen, Antwerpen, België, 1648 ✞ Nispen, West-Brabant, 1743
• 7. Elisabeth (Liesbeth) Linders-Huijps, 94, *Hoogerheide, West-Brabant, 1881, ✞ Bergen op Zoom, 1976
• 8. Paulina (Pouwelina) Withagen-Schuurbiers, 94, *Bergen op Zoom, 1818, ✞ aldaar, 1912
• 9. Adriana Cornelia van den Kieboom-Loos, 93, *Lepelstraat, West-Brabant, 1822, ✞ Halsteren, West-Brabant, 1915
• 10. Hendrik de Frel, 93, *Oudenaarde, Oost-Vlaanderen, België, 1672, ✞ Willemstad, West-Brabant, 1768
• 11. Gijsbertus Adriaenssen Bernaerts (Gijsbrecht) van Agtmael, 92, *Nispen, West-Brabant, 1642 ✞ aldaar, 1735
• 12. Johannis (Wannes) van Dijke, 92, *Poortvliet, Zeeland, 1864, ✞ Ossendrecht, West-Brabant, 1957
• 13. Helena Coppens-van Geel, 92, *Nieuwmoer, Antwerpen, België, 1737, ✞ Nispen, West-Brabant, 1829
• 14. Theodorus (Theodoor) Magiels, 91, *Overpelt, Limburg, België, 1779 ✞ Ossendrecht, 1871
• 15. Cornelius Sebastiaenssen Simons, 91, *Essen, Antwerpen, België, 1650 ✞ aldaar, 1741
• 16. Catharina (Kaatje) Nuijten-Adriaansen, 91, *Halsteren, West-Brabant, 1859 ✞ Bergen op Zoom, 1951
• 17. Johanna Cornelia Eijzermans-van Eekelen, 90, *Wouw, West-Brabant, 1843 ✞ Bergen op Zoom, 1933
• 18. Renerius (Reinier) de Bie, 90, *Eckelrade, Zuid-Limburg, 1764, ✞ Bergen op Zoom, 1855
• 19. Elizabeth van Merriënboer-van Nispen, 90,*Oud-Gastel, West-Brabant, 1765 ✞ aldaar, 1855

Bronnen gebruikt voor dit artikel: 1028, 3028, 3027, 2612, 1268, 1269, 836, 3036, 3037, 3038, 3034, 117, 2524.